SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Ostatnie znaczenia

# strapontena -01-25 tevex

składane zapasowe siedzenie bez oparcia, przymocowane do stałego fotela graniczącego z przejściem w salach widowiskowych, autobusach itp.; straponten, dostawka, praktykabel, praktykabl

# straponten

składane zapasowe siedzenie bez oparcia, przymocowane do stałego fotela graniczącego z przejściem w salach widowiskowych, autobusach itp.; strapontena, dostawka, praktykabel, praktykabl

składane zapasowe siedzenie bez oparcia, przymocowane do rzędu stałych foteli w teatrze; dostawka; praktykabel; praktykabl

# marc

[czytaj: mark] francuski winiak produkowany z wytłoków winogronowych, odpowiednik włoskiej grappy

# susceptant

dawny urzędnik sądowy przyjmujący zeznania, pomocnik notariusza

# slurry

[czytaj: slari] środek wybuchowy tańszy i bezpieczniejszy od dynamitu

środek wybuchowy tańszy i bezpieczniejszy od dynamitu

# smalta

związek nieorganiczny, sproszkowany krzemian potasu i kobaltu o szafirowej barwie; błękit królewski

sproszkowany krzemian potasu i kobaltu o barwie szafirowej

# skorzonera

[czytaj: skor-zonera] roślina warzywna, uprawiana ze względu na jadalne ciemnobrązowe lub czarne korzenie; wężymord

roślina warzywna; wężymord

# scordatura

[czytaj: skordatura] w muzyce: zmiana strojenia instrumentu strunowego ułatwiająca wykonanie pewnych pasaży, akordów itp.; skordatura

w muzyce: zmiana strojenia instrumentu strunowego ułatwiająca wykonanie pewnych pasaży, akordów itp.; skordatura

# simir

afrykański ssak drapieżny z rodziny psowatych; likaon

czarno-żółty pies z Afryki, likaon

# likaon

afrykański ssak drapieżny z rodziny psowatych; simir

simir; czarno-żółty pies z Afryki

# semita

rzadko: osoba przyjaźnie nastawiona do Żydów; filosemita

# filosemita

osoba przyjaźnie nastawiona do Żydów; semita

osoba przyjaźnie nastawiona do Żydów

# semityzm

1. w językoznawstwie: wyraz zapożyczony z języków semickich;
2. rzadko: przyjazne nastawienie do Żydów; filosemityzm

1. w językoznawstwie: wyraz zapożyczony z języków semickich;
2. rzadko: ogół poglądów, w ramach których aprobuje się obecność, kulturę itp. narodu żydowskiego

# filosemityzm

przyjazne nastawienie do Żydów; semityzm

sympatia wobec Żydów

# saaneński

1. Saane (rzeka w Szwajcarii);
2. koza saaneńska - mleczna rasa kozy domowej o krótkiej, białej sierści

Saane (rzeka w Szwajcarii)

# skyscraper -01-24

[czytaj: skajskrejper]
1. bardzo wysoki budynek, mający kilkadziesiąt pięter; drapacz chmur, wieżowiec;
2. środowiskowo: pionowa forma reklamy internetowej w kształcie wysokiego i wąskiego prostokąta

[czytaj: skajskrejper] środowiskowo: pionowa forma reklamy internetowej w kształcie wysokiego i wąskiego prostokąta

# Stanford

1. nazwisko;
2. obce imię męskie

# rawanahasta

dawny indyjski instrument smyczkowy, wywodzący się z Indii i Sri Lanki; rawanastron

# rawanastron

dawny indyjski instrument smyczkowy, wywodzący się z Indii i Sri Lanki; rawanahasta

archaiczny indyjski instrument smyczkowy

# nowoznacznik

przestarzale: neosemantyzm - wyraz już istniejący, który uzyskał nowe, dodatkowe znaczenie; neologizm semantyczny

# sztam

dawniej: pień; sztama

# sztama

1. potocznie: przyjacielski układ, zobowiązujący do wzajemnej pomocy;
2. dawniej: pień; sztam

przyjacielski układ, zapewnianie sobie wzajemnej pomocy

# polemika

1. publiczna dyskusja lub publiczny spór na istotne tematy;
2. utwór lub tekst, w którym autor przeciwstawia się opinii wyrażonej wcześniej na jakiś istotny temat

publiczna dyskusja lub publiczny spór na istotne tematy

# półjawa

stan niepełnej świadomości, niezupełna przytomność

stan między snem a jawą

# Nazaretańczyk

biblijne określenie Jezusa; Nazarejczyk

# Nazarejczyk

biblijne określenie Jezusa; Nazaretańczyk

biblijne określenie Jezusa

# Samnita

przedstawiciel jednego z dawnych ludów italskich zamieszkujących Samnium, część środkowej Italii

# wyściełać -01-23

wyścielać;
1. wykładać lub pokrywać czymś miękkim wnętrze lub powierzchnię czegoś; mościć;
2. być miękkim pokryciem czegoś

# wyścielać

wyściełać;
1. wykładać lub pokrywać czymś miękkim wnętrze lub powierzchnię czegoś; mościć;
2. być miękkim pokryciem czegoś

# palindrom

wyraz, wyrażenie lub zdanie brzmiące tak samo przy czytaniu od lewej strony do prawej, jak i odwrotnie, np. kajak

wyraz, równoważnik zdania lub zdanie brzmiące tak samo przy czytaniu od tyłu

# organizer

1. kalendarz z notatnikiem; organizator;
2. notes elektroniczny; organizator;
3. twarda okładka z klamerkami do wpinania kartek; segregator;
4. rzecz z z szufladkami lub przegródkami do przechowywania posegregowanych elementów; segregator

kalendarz z notatnikiem, zwykle elektroniczny (wyraz uważany za snobistyczny)

# organizator

organizer;
1. kalendarz z notatnikiem;
2. notes elektroniczny

# organizatory

części zarodka zwierzęcego lub ludzkiego, wpływające na rozwój sąsiadujących z nimi części w konkretne narządy; induktory, centra organizacyjne, pola indukujące

# rilsan

sztuczne włókno poliamidowe, używane jako izolacja przewodów

handlowa nazwa włókna poliamidowego

# orlon

sztuczne włókno akrylowe do wyrobu dzianin i tkanin dekoracyjnych

nazwa handlowa syntetycznego włókna poliakrylonitrynowego

# dralon

sztuczne włókno akrylowe o specjalnym przekroju poprzecznym

nazwa handlowa włókien poliakrylonitrylowych produkowanych w Niemczech

# argona

sztuczne włókno wiskozowe podobne do wełny

nazwa handlowa produkowanych w Polsce włókien wiskozowych

# spirulina

1. rodzaj sinic z rzędu trzęsidłowców;
2. handlowa nazwa sinic z rzędu drgalnicowców, stosowanych jako suplement diety

handlowa nazwa sinic z rzędu drgalnicowców, stosowanych jako suplement diety

# kliochinol

organiczny związek chemiczny, środek o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwpierwotniakowym i przeciwgrzybiczym; enteroseptol

# tolbutamid

organiczny związek chemiczny stosowany w leczeniu cukrzycy; diabetol

handlowa nazwa leku przeciwcukrzycowego; diabetol

# ker

polski kauczuk syntetyczny (skrótowo: kauczuk erytrenowy - dawna nazwa kauczuku butadienowego)

polska nazwa handlowa pewnych kauczuków, lateksów oraz żywic

# grenadier

grenadier (buławik) czarny, grenadier (buławik) siwy - gatunki ryb z rzędu dorszokształtnych

pospolita nazwa handlowa dwóch gatunków ryb z rzędu dorszokształtnych o chudym, jasnym mięsie: buławika siwego i buławika czarnego

# fenidon

organiczny związek chemiczny używany jako wywoływacz

nazwa handlowa substancji wywołującej, stosowanej w fotografii przeważnie razem z hydrochinonem

# pusia -01-22

pieszczotliwie:
1. kotka, suczka;
2. pochwa, wagina

# średniawka

potocznie: coś przeciętnego, niewyróżniającego się żadnymi szczególnymi cechami

# sztuczniak

potocznie: coś sztucznego, nienaturalnego

# kurw

wulgarnie: wyzwisko używane w stosunku do mężczyzn; skurwysyn, chuj

# zawiesić maf

1. umieścić coś gdzieś (wieszając);
2. zająć, zasłonić jakąś powierzchnię (wieszając coś);
3. wstrzymać coś na jakiś czas;
4. pozbawić kogoś praw na jakiś czas

1. umieścić coś gdzieś (wieszając);
2. zająć, zasłonić jakąś powierzchnię (wieszając coś);
3. wstrzymać coś na jakiś czas;
4.pozbawić kogoś praw na jakiś czas

# misgenderować -01-21

[czytaj: misdżenderować] środowiskowo: niepoprawnie identyfikować płeć osoby transseksualnej lub transpłciowej, np. przez użycie nieprawidłowego zaimka

[czytaj: transdżenderować] środowiskowo: niepoprawnie identyfikować płeć osoby transseksualnej lub transpłciowej, np. przez użycie nieprawidłowego zaimka

# obediencja -01-20 tevex

1. jurysdykcja władzy wolnomularskiej;
2. suwerenny związek lóż wolnomularskich;
3. w Kościele katolickim:
a) przysięga posłuszeństwa składana przez duchownych;
b) posłuszeństwo wiernych wobec Kościoła;
4. dawniej: posłuszeństwo, dyscyplina

1. władza wolnomularska;
2. w Kościele katolickim:
a) przysięga posłuszeństwa składana przez duchownych;
b) posłuszeństwo wiernych wobec Kościoła oraz duchowa władza nad wiernymi

# prezydentka

1. kobieta stojąca na czele państwa będącego republiką;
2. dawniej: prezeska, przewodnicząca

1. potocznie: kobieta prezydent;
2. dawniej: prezeska, przewodnicząca

# jednoroczniak

1. chłopiec mający jeden rok życia; roczniak, jednolatek;
2. dawniej: człowiek odsługujący obowiązek służby wojskowej w okresie skróconym do jednego roku

przestarzałe: człowiek odsługujący obowiązek służby wojskowej w okresie skróconym do jednego roku

# jednoroczniak

roczniak;
1. zwierzę mające jeden rok życia; jednolatek;
2. o trunku: mający jeden rok

zwierzę, trunek itp. mające jeden rok

# roczniak

1. zwierzę mające jeden rok życia; jednoroczniak, jednolatek;
2. coś mającego jeden rok;
3. narybek, który zakończył pierwszy okres wzrostu

zwierzę, które ukończyło pierwszy rok życia

# śmieszka

1. potocznie: kobieta lubiąca się śmiać, mająca skłonność do żartów; chichotka;
2. mewa śmieszka - gatunek ptaka wodnego z rodziny mewowatych, wydający głos podobny do chichotu

1. wesoła kobieta, chichocząca często;
2. mewa śmieszka: gatunek mewy, zwierzę chronione, żyjące nad wodami śródlądowymi Eurazji, zawdzięczające swą nazwę wydawaniu głosu podobnego do chichotu

# śmieszek

potocznie: osoba lubiąca się śmiać, mająca skłonność do żartów; chichotek

# delijski -01-19

1. Delos (wyspa);
2. problem delijski - jeden z trzech, obok trysekcji kąta i kwadratury koła, wielkich problemów starożytnej matematyki greckiej; podwojenie sześcianu

przymiotnik od: Delhi (stolica Indii); delhijski

# Delos

skalista grecka wyspa w archipelagu Cyklad na Morzu Egejskim

# sito -01-18

1. przedmiot do przesiewania, cedzenia lub filtrowania czegoś; sitko;
2. ocena przeprowadzana na podstawie określonych wymogów; selekcja, przesiew

sprzęt do przesiewania lub cedzenia

# prawnuczę -01-17

prawnuk lub prawnuczka

# hiperchloremia

podwyższone stężenie chloru we krwi

# hipomagnezemia

niedobór magnezu we krwi

# hipermagnezemia

nadmiar magnezu we krwi

# polipragmazja

jednoczesne stosowanie wielu leków; wielolekowość

jednoczesne stosowanie wielu leków

# przewodnienie

nadmiar wody w organizmie

# perikardiocenteza

nakłucie worka osierdziowego

# artrocenteza

nakłucie jamy stawowej

# torakocenteza

nakłucie jamy opłucnej

# dooczny

1. wprowadzany przez oko;
2. zwrócony do oka

# dorobkowy

przestarzale: pochodzący z dorobku, wzbogacony przez dorobek, nabyty pracą

# pewniaczka

pewniacha; potocznie:
1. kobieta, na której można polegać, na którą można liczyć w jakiejś sprawie;
2. zawodniczka, która jest gwarantowanym zwycięzcą

kobieta pewna, taka, na której warto polegać, na którą można liczyć w jakiejś sprawie; pewniacha

# szklarnik

rodzaj ważek z rodziny szklarnikowatych

1. rodzaj ważek z rodziny szklarnikowatych;
2. szklarnik leśny - gatunek ważki z rodziny szklarnikowatych, o masywnym ciele długości około 70 mm i rozpiętości skrzydeł około 90 mm, w Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową

# odynofagia

ból odczuwany podczas przełykania

# dysfagia

zaburzenie połykania

niebolesne uczucie utrudnienia połykania spowodowane zaburzeniem przechodzenia pokarmów przez przełyk

# nieboga

1. osoba budząca litość lub współczucie z powodu sytuacji, w jakiej się znajduje; biedactwo, biedaczek, niebożę;
2. dawniej: ukochana kobieta, narzeczona; najdroższa

osoba nieszczęśliwa, uboga, wzbudzająca litość; biedactwo

# Onet -01-16

polski portal internetowy założony w 1996 roku

portal internetowy Onet.pl

# grąd

1. las rosnący na żyznych i podmokłych terenach, z przewagą grabów i dębów;
2. łąka lub pastwisko na stoku lub innym pochylonym terenie

1. las liściasty lub mieszany z przewagą grabów;
2. łąka lub pastwisko położone na stokach dolin;

# makadamia -01-15

rodzaj wiecznie zielonych drzew z rodziny srebrnikowatych, których owocem jest pestkowiec

makadamia trójlistna - roślina z rodziny srebrnikowatych, pochodząca z Australii

# klezmer -01-14

1. żydowski muzyk, którego gra nawiązuje do tradycyjnej muzyki żydowskiej;
2. pogardliwie: muzyk grający w lokalach rozrywkowych lub na weselach, którego głównym celem jest zarobek, a nie twórczość artystyczna

muzyk zarobkujący w lokalach rozrywkowych; grajek; muzykant

# wielosztuki -01-13

kilka sztuk tego samego towaru

# wybuch

1. rozerwanie się czegoś pod wpływem gwałtownej reakcji chemicznej; detonacja, eksplozja;
2. dźwięk, huk towarzyszący eksplozji;
3. nagłe wydostanie się czegoś na zewnątrz;
4. gwałtowny i szybki początek czegoś;
5. gwałtowny i szybki przejaw jakiegoś uczucia; poryw, wylew;
6. w językoznawstwie: nagłe rozwarcie narządów mowy w końcowym momencie artykulacji spółgłosek zwartych

1. rozerwanie się czegoś pod wpływem gwałtownej reakcji chemicznej; detonacja; eksplozja;
2. huk towarzyszący detonacji;
3. nagłe wydostanie się czegoś na zewnątrz

# przednik

1. starszy flisak;
2. dawniej, regionalnie:
a) pierwszy kosiarz;
b) pierwszy owczarz

1. starszy, przełożony w jakimś zawodzie, np. owczarz, flisak itp.;
2. fartuch ochronny; kitel, zapaska

# najechać

1. wkroczyć zbrojnie na obce terytorium; napaść;
2. jadąc, wpaść na kogoś lub na coś; wjechać;
3. przybyć w dużej liczbie;
4. sprawić, że coś znajdzie się w zasięgu działania jakiegoś ruchomego urządzenia;
5. potocznie: zaatakować kogoś słownie, ostro skrytykować; naskoczyć, skoczyć;
6. najechać się:
a) zmęczyć się długą jazdą;
b) jadąc, przybyć jeden po drugim; zjechać się

1. jadąc wpaść na kogoś lub na coś;
2. przybyć, zjawić się tłumnie;
3. dokonać najazdu

# nieświszczuk

1. rodzaj gryzoni z rodziny wiewiórkowatych;
2. nieświszczuk czarnoogonowy - gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych; piesek preriowy

# zakrzątany -01-12

rzadko: taki, który się ciągle krząta, bardzo zajęty; zaganiany, zagoniony, zabiegany

# patiseria -01-09

lokal gastronomiczny i jednocześnie sklep, w którym wyrabia i sprzedaje się wyroby cukiernicze oraz pieczywo

lokal gastronomiczny połączony z cukiernią

# potomność

przyszłe pokolenia; potomni, potomkowie

# bezczynszowy -01-06 maf

niewymagający płacenia czynszu

# pomazaniec -01-05 tevex

1. podniośle: osoba, którą namaszczono na znak otrzymania godności kościelnej lub monarszej;
2. pejoratywnie: osoba sprawująca jakiś urząd lub kandydująca do jego sprawowania, popierana przez wpływową osobę lub grupę osób

osoba, którą namaszczono na znak otrzymania godności monarszej lub królewskiej

# piccolo

[czytaj: pikolo]
1. rodzaj niewielkiego fletu poprzecznego, o bardzo szerokim zakresie wysokich dźwięków; pikolo, pikulina;
2. szampan bezalkoholowy marki Piccolo

[czytaj: pikolo] rodzaj niewielkiego fletu poprzecznego, o bardzo szerokim zakresie wysokich dźwięków; pikolo, pikulina

# przepotek -01-04

rodzaj roślin z rodziny wilczomleczowatych

# lirogłowy

ozdobnik lirogłowy - gatunek ptaka z rodziny cudowronek; lirogłów

gatunek ptaka z rodziny cudowronek; lirogłów

# rdestowy

1. rdest;
2. susówka rdestowa - gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych

# susówka

rodzaj chrząszczy z rodziny stonkowatych

gatunek chrząszcza

# łada -01-03

1. łada dwukropka, łada różowica - gatunki motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych;
2. samochód marki Łada

1. łada dwukropka, łada różowica - gatunki motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych;
2. samochoód marki Łada

# kapłanka

1. kobieta wykonująca czynności kultowe w jakiejś religii;
2. kobieta mająca prawo do odprawiania mszy i udzielania sakramentów świętych w niektórych wyznaniach chrześcijańskich;
3. kobieta bezgranicznie oddana jakiejś idei

1. kobieta wykonująca czynności kultowe w jakiejś religii;
2. osoba oddana jakiejś idei

# skimpflacja

obniżenie jakości oferowanych produktów i usług przy jednoczesnym zachowaniu lub wzroście ceny

# downsizing

[czytaj: dałnsajz-ing]
1. w handlu: zmniejszenie gramatury lub ilości produktów w opakowaniu przy jednoczesnym zachowaniu tej samej ceny; shrinkflacja;
2. w motoryzacji: zmniejszenie pojemności silnika i jednoczesne zwiększenie jego mocy

[czytaj: dałnsajz-ing] w motoryzacji: zmniejszenie pojemności silnika i jednoczesne zwiększenie jego mocy

# shrinkflacja

[czytaj: szrinkflacja] zmniejszenie gramatury lub ilości produktów w opakowaniu przy jednoczesnym zachowaniu tej samej ceny; downsizing

# kimbap -01-02

tradycyjna potrawa kuchni koreańskiej, przekąska przypominająca sushi

następne >