SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Ostatnie znaczenia

# deepfake 2023-12-31 maf

[czytaj: dip fejk]
1. fałszywy, ale realistycznie wyglądający obraz, film wideo lub nagranie dźwiękowe, wygenerowane z użyciem sztucznej inteligencji
2. technika generowania takich materiałów

[czytaj: dip fejk] technika obróbki obrazu polegająca na łączeniu obrazów twarzy ludzkich przy użyciu sztucznej inteligencji

# gif

1. potocznie: obrazek lub krótka, zapętlona animacja;
2. plik graficzny w formacie GIF

1. potocznie: mały obrazek lub krótka, zapętlona animacja w niskiej rozdzielczości, używane na stronach internetowych;
2. plik graficzny w formacie GIF

# przedymać 2023-12-30 tevex

potocznie:
1. o mężczyźnie: odbyć stosunek seksualny; przelecieć;
2. spędzić pewien czas na ciężkiej pracy;
3. szybko przebyć jakąś trasę

1. potocznie:
a) mężczyźnie: odbyć stosunek seksualny; przelecieć;
b) spędzić pewien czas na ciężkiej pracy;
c) szybko przebyć jakąś trasę;
2. dawniej:
a) dmuchając, przeczyszczać coś;
b) psuć instrument muzyczny przez zbyt mocne dęcie;
c) nadwerężać głos śpiewem

# przedymać

dawniej:
1. dmuchając, przeczyszczać coś;
2. przewiewać;
3. nadwerężać głos śpiewem

# energol 2023-12-29

potocznie: napój energetyczny

# prezydentostwo

przestarzale: urząd, godność prezydenta; prezydentura

# waćpaństwo

dawniej: waszmość państwo

# senatorstwo

ogół senatorów - członków wyższej izby parlamentu; senatorostwo

# senatorostwo

1. senator z żoną;
2. przestarzale: ogół senatorów - członków wyższej izby parlamentu; senatorstwo

# senatorostwo

przestarzale: urząd senatora - członka senatu; senatorstwo

# kapitaństwo

kapitanostwo;
1. kapitan (żołnierz) z żoną;
2. kapitan (osoba kierująca załogą statku) z żoną

# kapitanostwo

potocznie: pełnienie funkcji kapitana drużyny sportowej; kapitaństwo

# jaśniepaństwo

ironicznie:
1. para małżeńska należąca w dawnych czasach do wyższych sfer społecznych;
2. osoby należące w dawnych czasach do wyższych sfer społecznych;
3. ludzie zarozumiali, mający zbyt wysokie mniemanie o sobie

ironicznie:
1. arystokraci, ludzie z wyższych sfer;
2. ludzie zarozumiali

# dziadostwo

dawniej: dziadek z żoną; dziadkowie

# dozorcostwo

dozorca (gospodarz domu) z żoną

# bulier 2023-12-28

dawniej: bojler

kocioł do podgrzewania wody użytkowej; bojler

# bezładniak

przedstawiciel podklasy grzybów z klasy workowców właściwych

dawniej, rzadko: osoba nieporządna, bałaganiarz

# bezładniaki

podklasa grzybów z klasy workowców właściwych

# parawan

1. przenośna, niewysoka, składana ścianka do zasłaniania czegoś lub oddzielania części pomieszczenia od reszty;
2. rzecz lub ciąg rzeczy zasłaniających coś;
3. osoba, rzecz lub zasada, którą ktoś posługuje się w celu ukrycia prawdy, rzeczywistych powodów działań;
4. trał ochronny zabezpieczający płynący okręt przed minami kontaktowymi

przenośna ścianka o kilku skrzydłach połączonych zawiasami

# parawanik

mały parawan

parawan niewielkich rozmiarów

# milczek

w łowiectwie: pies myśliwski, który nie szczeka podczas tropienia i naganiania zwierzyny

# nerwus

potocznie: osoba łatwo tracąca panowanie nad sobą, reagująca nerwowo, histerycznie; furiat, raptus, złośnik, piekielnik, wybuchowiec

osoba łatwo tracąca panowanie nad sobą, reagująca nerwowo, histerycznie

# milczek

osoba milcząca, małomówna; mruk, niemowa, mumia

osoba małomówna, milcząca

# lekkoduch

osoba lekkomyślna, nieodpowiedzialna; szaławiła, wietrznik, świszczypała, świszczypałka

osoba lekkomyślna, nieodpowiedzialna

# eksponent

w matematyce: wykładnik

1. osoba lub firma wystawiająca eksponaty na wystawie;
2. przedstawiciel, reprezentant

# eksponent

1. osoba wystawiająca dany przedmiot na wystawie; wystawca;
2. reprezentant, przedstawiciel jakichś poglądów lub interesów określonego środowiska

1. osoba wystawiająca dany przedmiot na wystawie, wystawca
2. reprezentant, przedstawiciel

# burczymucha

żartobliwie: gderliwy, zrzędliwy mężczyzna; zrzęda, maruda

gderliwy, zrzędliwy mężczyzna

# burczymucha

żartobliwie: gderliwa, zrzędliwa kobieta; zrzęda, maruda; także o mężczyźnie (z silniejszym zabarwieniem ekspresywnym)

osoba gderliwa, zrzędliwa

# aspik

potocznie: osoba z zespołem Aspergera; asperger, aspergerowiec

osoba z zespołem Aspergera; asperger, aspergerowiec

# biografka

kobieta opisująca czyjeś życie; autorka biografii

autorka biografii; osoba opisująca czyjeś życie

# gosposia

potocznie: kobieta zatrudniana do wykonywania prac domowych; pomoc domowa, gospodyni

potocznie: osoba zatrudniana do wykonywania prac domowych; pomoc domowa, gospodyni

# hipiska

hippiska;
1. przedstawicielka masowego, pacyfistycznego ruchu młodzieży w latach 60. XX wieku;
2. potocznie: kobieta ubierająca się jak przedstawicielka tego ruchu (luźne kolorowe stroje, ozdoby z koralików, długie włosy)

hippiska;
1. przedstawicielka masowego, pacyfistycznego ruchu młodzieży w latach 60. XX wieku;
2. potocznie: osoba ubierająca się jak przedstawicielka tego ruchu (luźne kolorowe stroje, ozdoby z koralików, długie włosy)

# hippiska

[czytaj: hipiska] hipiska;
1. przedstawicielka masowego, pacyfistycznego ruchu młodzieży w latach 60. XX wieku;
2. potocznie: kobieta ubierająca się jak przedstawicielka tego ruchu (luźne kolorowe stroje, ozdoby z koralików, długie włosy)

[czytaj: hipiska] hipiska;
1. przedstawicielka masowego, pacyfistycznego ruchu młodzieży w latach 60. XX wieku;
2. potocznie: osoba ubierająca się jak przedstawicielka tego ruchu (luźne kolorowe stroje, ozdoby z koralików, długie włosy)

# przeprowadzacz

osoba przeprowadzająca dzieci przez ulicę; agatka

osoba przeprowadzająca dzieci szkolne przez jezdnię niedaleko szkoły

# agatka

potocznie:
1. znak drogowy przedstawiający dziewczynkę z lizakiem;
2. osoba przeprowadzająca dzieci przez ulicę; przeprowadzacz

potocznie:
1. znak drogowy przedstawiający dziewczynkę z lizakiem;
2. osoba przeprowadzająca dzieci przez ulicę

# rusofobka

kobieta mająca wrogi stosunek do wszystkiego, co rosyjskie

# stryjostwo 2023-12-27

bycie stryjem

# kampanila

dzwonnica w kształcie wysmukłej wieży, wolnostojąca obok kościoła, charakterystyczna dla architektury włoskiej; campanila

dzwonnica w kształcie wysmukłej wieży, wolno stojąca obok kościoła, charakterystyczna dla architektury włoskiej; campanilla

# campanila

[czytaj: kampanila] dzwonnica w kształcie wysmukłej wieży, wolnostojąca obok kościoła, charakterystyczna dla architektury włoskiej; kampanila

[czytaj: kampanila] dzwonnica w kształcie wysmukłej wieży, wolno stojąca obok kościoła, charakterystyczna dla architektury włoskiej; kampanila, campanilla

# szwedy 2023-12-25

damskie spodnie charakteryzujące się szerokimi nogawkami i wysokim stanem

spodnie charakteryzujące się szerokimi nogawkami

# skurkowany 2023-12-23

potocznie: budzący zazdrość, niechęć lub podziw; skubany

# skubany

potocznie: budzący zazdrość, niechęć lub podziw; skurkowany

# podmuchiwać

1. dmuchać kilka razy;
2. o wietrze: wiać, powiewać, dąć

dmuchać kilkakrotnie na coś, dmuchać przez chwilę

# odzowny 2023-12-22

dawniej: związany z odgłosem, oddźwiękiem, rozbrzmiewaniem

# pożyć

dawniej:
1. spożyć, zjeść;
2. pokonać, przemóc, złamać

# pożyć

1. przeżyć pewien czas, pokonując trudności; pociągnąć, poegzystować;
2. spędzić pewien czas, żyjąc w określony sposób;
3. potocznie: funkcjonować przez pewien czas

przeżyć pewien czas

# pożycie

1. wspólne życie z kimś; współżycie;
2. współżycie seksualne; seks, łóżko

wspólne życie z kimś, zwłaszcza w małżeństwie; współżycie

# doszły

dawniej:
1. taki, który gdzieś doszedł;
2. taki, do którego można dojść, dostępny;
3. dojrzały psychicznie

# mors 2023-12-20

1. ssak z rzędu płetwonogich zamieszkujący morza arktyczne; koń morski;
2. potocznie:
a) osoba praktykująca kąpiele w lodowatej wodzie;
b) alfabet Morse'a;
c) aparat telegraficzny Morse'a

1. ssak z rzędu płetwonogich zamieszkujący morza arktyczne; koń morski;
2. potocznie:
a) osoba praktykująca kąpiele w lodowatej wodzie;
b) alfabet Morse'a;
c) aparat telegraficzny Morse'a;
d) alkoholizowany sok owocowy

# mors

moszcz z dodatkiem spirytusu rektyfikowanego; winsok

# nerw

potocznie: irytacja, zdenerwowanie; zwykle w wyrażeniach:
a) mieć nerwa - być zdenerwowanym; wnerw, wkurw, wnerwienie, wkurzenie;
b) z nerwem - błyskotliwie i z temperamentem

potocznie: irytacja, zdenerwowanie; zwykle w wyrażeniu "mieć nerwa" - być zdenerwowanym; wnerw, wkurw, wnerwienie, wkurzenie

# nerw

1. splot włókien przewodzących bodźce czuciowe i ruchowe między mózgiem a innymi częściami ciała; fibra;
2. włókniste zgrubienie w liściach roślin; żyłka;
3. wrodzona zdolność do czegoś; talent

1. splot włókien przewodzących bodźce czuciowe i ruchowe
2. żyłka w liściu

# dzwon

1. instrument odlany z metalu, pusty w środku, o kształcie kielicha;
2. dźwięk wydawany przez dzwon; dzwonienie;
3. element konstrukcyjny różnych urządzeń technicznych, zwykle kształtu cylindrycznego, zamknięty od góry, bez dna

1. instrument odlany z metalu, pusty w środku, o kształcie kielicha;
2. dźwięk wydawany przez dzwon; dzwonienie;
3. element konstrukcyjny różnych urządzeń technicznych, zwykle kształtu cylindrycznego, zamknięty od góry, bez dna;
4. potocznie o stłuczce (niegroźnym wypadku samochodowym)

# drop

1. różnica pomiędzy wysokością podeszwy pod piętą a wysokością podeszwy pod palcami w bucie sportowym; offset;
2. kabel używany w instalacjach światłowodowych;
3. potocznie: jednorazowe udostępnienie towaru do sprzedaży w sklepie; rzut;
4. polska, bardzo wczesna odmiana ziemniaka;
5. bulwa dropa - ziemniaka;
6. polska odmiana ozimego jęczmienia

1. polska, bardzo wczesna odmiana ziemniaka;
2. bulwa dropa - ziemniaka;
3. polska odmiana ozimego jęczmienia;
4. potocznie: jednorazowe udostępnienie towaru do sprzedaży w sklepie; rzut;
5. różnica pomiędzy wysokością podeszwy pod piętą a wysokością podeszwy pod palcami w bucie sportowym; offset

# kebab

turecka potrawa z kawałków mięsa wołowego, drobiowego lub baraniego, skrawanego z pionowego rożna

potrawa pochodzenia tureckiego, zazwyczaj z kawałków mięsa jagnięcego, pieczonego na rożnie; kabab (rzadko), kabob (rzadko), kebob (rzadko)

# bożek 2023-12-18

bóg, bóstwo, bożyszcze;
1. w religiach politeistycznych: istota lub jej wyobrażenie otaczane kultem;
2. osoba lub rzecz uwielbiana w sposób przesadny i bezkrytyczny

1. w religiach politeistycznych: istota lub jej wyobrażenie będące przedmiotem kultu; bóstwo
2. mniej ważne bóstwo

# hukać

1. o niektórych ptakach (np. o sowie) i owadach: wydawać głuchy głos;
2. wydawać donośne i głośne dźwięki, podobne do tych, które powstają wskutek upadku czegoś ciężkiego;
3. potocznie:
a) mocno kogoś uderzać;
b) krzyczeć na kogoś, upominając lub pouczając

1. o niektórych ptakach (np. o sowie) i owadach: wydawać głuchy głos;
2. nawoływać; krzyczeć na kogoś

# najdenniejszy 2023-12-16

stopień najwyższy od przymiotnika: denny (potocznie: beznadziejny, bezwartościowy)

# denniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: denny (potocznie: beznadziejny, bezwartościowy)

# gender

[czytaj: dżender]
1. społeczna i kulturowa tożsamość płci człowieka;
2. nurt w refleksji humanistycznej oparty na przekonaniu, że tożsamość płci człowieka jest ukształtowana społecznie i kulturowo; genderyzm

[czytaj: dżender]
1. społeczna i kulturowa tożsamość płci człowieka;
2. nurt w refleksji humanistycznej oparty na przekonaniu, że tożsamość płci człowieka jest ukształtowana społecznie i kulturowo

# internacjonał

internacjonalny (międzynarodowy) związek robotników

międzynarodowy rewolucyjny związek robotników, założony przez Marka i Engelsa w 1864 roku, mający na celu walkę z kapitalizmem

# Internacjonał

pieśń rewolucyjna, hymn socjalistów i komunistów; Międzynarodówka

# Międzynarodówka

pieśń rewolucyjna, hymn socjalistów i komunistów; Internacjonał

pieśń rewolucyjna, hymn socjalistów

# luter 2023-12-15

przestarzale: luteranin - członek Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego

przestarzale: członek Kościoła ewangelicko-augsburskiego; luteranin

# luteranin

członek Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego; wyznawca luteranizmu, luter

potocznie: członek Kościoła ewangelicko-augsburskiego; luter

# melon

u waleni: poduszeczka z płynnego tłuszczu pełniąca funkcję soczewki skupiającej i nakierowującej sygnał echolokacyjny

# skrót

w tenisie i siatkówce: uderzenie piłki w taki sposób, żeby spadła jak najbliżej siatki po stronie przeciwnika

# alim

uczony muzułmański, znawca teologii i prawa; ulem, ulema

uczony muzułmański

# ulem

uczony muzułmański, znawca teologii i prawa; ulema, alim

teolog muzułmański opracowujący kodeks religijny według Koranu; ulema

# ulema

uczony muzułmański, znawca teologii i prawa; ulem, alim

teolog muzułmański opracowujący kodeks religijny według Koranu; ulem

# wrzód

potocznie:
1. osoba, która przeszkadza lub szkodzi społeczeństwu;
2. wrzód na tyłku (dupie) - osoba męcząca, dokuczliwa, sprawiająca kłopoty

# batiar 2023-12-14

w gwarze lwowskiej: ulicznik, łobuz, urwis; baciar, baciarz, andrus, antek

łobuz, ulicznik, spryciarz, ziółko; baciar; baciarz

# baciar

w gwarze lwowskiej: ulicznik, łobuz, urwis; baciarz, batiar, andrus, antek

łobuz, ulicznik, spryciarz, ziółko; batiar; baciarz

# baciarz

w gwarze lwowskiej: ulicznik, łobuz, urwis; baciar, batiar, andrus, antek

w gwarze lwowskiej: baciar, batiar, ulicznik, łobuz, ziółko

# fantom

1. coś niezgodnego z rzeczywistością, będącego wytworem wyobraźni lub umysłu;
2. widmo, zjawa, mara, upiór;
3. model anatomiczny przedstawiający sylwetkę człowieka, jej część lub jakiś narząd;
4. amputowana kończyna lub jej część, postrzegana przez amputanta, jakby nadal była częścią ciała

upiór, zjawa, widziadło

# grzęzy

wymiona u zwierzyny płowej

1. wymiona samic zwierzyny płowej
2. balast sieci do połowu ryb

# huczeć

1. wydawać głośne, niskie dźwięki;
2. powtarzać informacje, które wywołują poruszenie ludzi i liczne komentarze;
3. mówić głośno, z groźbą lub z naganą; grzmieć

wydawać niski, donośny dźwięk, dźwięki

# ludlow

trzecia epoka syluru, trwająca około 4,4 milionów lat

# ludlow

w poligrafii: maszyna do odlewania składu drukarskiego

(poligrafia) maszyna do składania tytułów i ogłoszeń reklamowych

# osuwać

1. powodować przesunięcie się czegoś z wyższego miejsca na niższe; zsuwać;
2. osuwać się:
a) tracić punkt oparcia i przesuwać się ku dołowi;
b) oderwawszy się od czegoś, odpadać, zsuwać się;
c) powoli siadać, upadać lub kłaść się, zwykle ze zmęczenia lub w wyniku utraty przytomności

osuwać się:
1. oderwawszy się od czegoś, odpadać, zsuwać się; przesuwać się w dół, ślizgając się; osypywać się;
2. zmieniać pozycję ze stojącej na leżącą lub klęczącą; opadać, obsuwać się

# papuga

potocznie: adwokat

# poślad

zgrubienie od: pośladek

# szczaw

potocznie: młody i niedoświadczony mężczyzna; młodziak, szczawik

potocznie: młody człowiek; młodziak, chłopak

# brahman

przestarzale: członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; braman, bramin

w filozofii indyjskiej - transcendentny absolut, bezosobowa najwyższa niedwoista istność, pierwotne źródło i ostateczny cel wszystkich istnień

# bramin

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; braman, brahman

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; braman

# braman

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; brahman, bramin

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; bramin

# mizerak

mizerota, mizeractwo; potocznie:
1. wymizerowany, chudy, słaby człowiek; chuderlak, chuchro;
2. człowiek biedny, nędzarz

1. wymizerowany, chudy, słaby wątły człowiek; chuderlak;
2. człowiek biedny, nędzarz

# mizerak

potocznie: zwierzę lub roślina w złej kondycji

# negatyw

1. środowiskowo: negatywna ocena wystawiona komuś w internecie;
2. pogardliwie: Murzyn; negr, czarnuch, brudas

środowiskowo: negatywna ocena wystawiona komuś w internecie

# pustosz

przestarzale: pusty obszar, teren niezaludniony, opuszczony przez ludzi; pustkowie, pustać, pustka, pusta, bezludzie

# pusta

dawniej: pusty obszar; pustkowie, pustać, pustosz

dawniej: pusty obszar; pustkowie, pustać

# rdzawić

1. powodować pokrycie się rdzą;
2. rdzawić się - mieć, przybierać kolor rdzy

rdzawić się - mieć, przybierać kolor rdzy

# zbrylać

skawalać;
1. zbijać w bryłki;
2. zbrylać się - zbijać się w bryłki

zbijać w bryły

# blastoid 2023-12-13

wymarły szkarłupień żyjący od syluru do permu

# karambol

1. odmiana bilarda rozgrywana trzema bilami;
2. uderzenie w bilardzie, dzięki któremu kilka kul naraz wpada w odpowiednie rogi stołu

bilard rozgrywany trzema bilami

# rozlśnić

rozelśnić;
1. spowodować blask, rozjaśnić, rozświetlić;
2. rozlśnić się - stać się błyszczącym, nabrać blasku

# zabiegać

zmęczyć bieganiem

# zmarzlina

[czytaj: zmar-zlina] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłoć, zmarzłoć, marzłota

[czytaj: zmar-zlina] stale zamarznięta warstwa gruntu, występująca w krajach polarnych; marzłoć; marzłota

# zmarzłoć

[czytaj: zmar-złoć] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłoć, marzłota, zmarzlina

# marzłoć

[czytaj: mar-złoć] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłota, zmarzłoć, zmarzlina

[czytaj: mar-złoć] stale zamarznięta warstwa gruntu, występująca w krajach polarnych; marzłota; zmarzlina

następne >