SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

ranna

dopuszczalne w grach (i)

ranna

kobieta, która odniosła rany

-

ranna

dopuszczalne w grach (i)

ranny

1. taki, który odniósł rany, został zraniony;
2. odbywający się rano, właściwy ranu; poranny


KOMENTARZE

~gosc # 2013-04-15

Ajajaj... to nie jest takie regularne, że kiedy przymiotnik zmienia paradygmat i w niezmienionej formie staje się rzeczownikiem (jak to jest w przypadku "rannego"), to od razu można regularnie wziąć żeńską formę przymiotnika i uznać, że jest to też żeńska wersja rzeczownika. ;/ Tu się trzeba najpierw zastanowić: po co? I czy na pewno ta żeńska wersja będzie gdzieś funkcjonować jako rzeczownik... Nie można tak, bezmyślnie, zgrubnie się obchodzić z gramatyką...

mirnal # 2013-04-16

Dwie ranne zostały odwiezione do szpitala.

~gosc # 2013-04-16

Sztuuuczneee...

~gosc # 2013-04-16

Cóż, nie ma szkoły gramatycznej, która by miała metody, żeby łatwo określić w tym wypadku "bach, to jest przymiotnik", "bach, to jest rzeczownik". W takim użyciu, jak podajesz ten wyraz wciąż może być przymiotnikiem. Ale jest jeden argument, który uzasadnia, dlaczego nie ma rzeczownika "ranna": z semantycznego punktu widzenia nie ma sensu wyróżniać klasy obiektów, do których stosowałaby się nazwa rzeczownikowa, o definicji "ranny człowiek płci żeńskiej". Przemyśl, Mirnalu, jak bardzo przypadek "ranny"/ewentualna "ranna" różni się od "chory"/"chora" ("chora" istnieje i jej istnienie jest w pełni uzasadnione). Należy bardzo uważać na mylne analogie.

mirnal # 2013-04-16

Chorzy, ranni, kochani - w zależności od kontekstu mogą to być rzeczowniki lub przymiotniki. Niekiedy trudne to jest zagadnienie. Pomocny może być j. niemiecki - wystarczy przejrzeć zdania niemieckie z interesującymi nas słowami i jeśli są pisane od wielkiej litery, to znaczy, że Niemcy w tym kontekście uznają je za rzeczowniki.
"Na oddział przywieźli kolejną ranną z porannego wypadku".
"Na oddział przywieźli kolejną ranną osobę z porannego wypadku".
W pierwszym zdaniu - rzecz., w drugim - przym.
"Moi drodzy!" i "Moi drodzy Rodzice!" - podobnie.

~gosc # 2013-04-16

Ale to nie jest żaden dowód. Tak samo można użyć każdego przymiotnika. "Nie lubię ostrego" i "Nie lubię ostrego jedzenia". "Zezowaty jak zwykle dostał po lekcjach w łeb" i "Zezowaty Felek z IIb jak zwykle dostał po lekcjach w łeb". Uważałabym też na analogie do niemieckiego... Na skali fleksyjność/pozycyjność niemiecki okazuje się bardziej przesunięty w stronę pozycyjności niż fleksyjny polski (ale nie tak jak angielski). Jeśli dobrze znasz ten język, na pewno wiesz, że mnóstwo znaczeń jest w nim oddawanych innymi częściami mowy niż w polskim. Kolejna analogia, która może wywieść na manowce...

mirnal # 2013-04-16

Jeśli w szpitalu albo w instrukcji (procedurze) jest zastosowana nazwa 'ranny, ranni, ranne', np. "sala dla rannych", to 'ranny' jest rzeczownikiem. Jeśli gdzieś byłby napis na drzwiach sali (np. z eksponatami) - "sala dla ostrych", to uznałbym wówczas, że to również rzeczownik.
Po wypadku widujemy teksty typu "znaleziono pięciu rannych i 3 zabitych" - są to rzeczowniki i w tekstach niemieckich są pisane od wl.

mirnal # 2013-04-16

Kiedyś w jakimś kabarecie panie opisywano jako krągłe i panów jako... nie pamiętam. Skecze były tak powszechnie znane, że wszyscy te typowe przymiotniki zaczęli traktować jako rzeczowniki.
Jeśli gdzieś wprowadzimy pojęcie 'ostry facet' i umownie tych ludzi będziemy w filmie a. serialu nazywali ostrymi - "znowu ostrzy przyszli na dyskotekę", to zaczniemy traktować to słowo jako rzeczownik.

mirnal # 2013-04-16

Ranna - część wsi Dębicz; do Ranny (pod. Anna, rynna, panna)

~gosc # 2013-04-16

Ale ja nie staram się udowodnić, że nigdy przymiotnik nie może przejść transformacji w rzeczownik. Ja tylko staram się zwrócić Twoją uwagę (i innych, którzy może to czytają), że nic w języku nie jest w 100% regularne, więc analogie bywają błędne. To, że Ty jako użytkownik "odczuwasz" coś jako rzeczownik jest cenne, ale istnieją też różne obiektywne kryteria gramatyczne albo semanyczne (albo jeszcze inne), różne metodologie używane do sporządzania opisów elementów języka. Na pewno nie każdy przymiotnik ma swoją rzeczownikową wersję użycia. :) Ale każdy przymiotnik może w zdaniu pełnić funkcję stereotypowo kojarzoną z rzeczowniiem - może być podmiotem lub dopełnieniem, nie przestając być przymiotnikiem. To chyba nic nowego; za moich czasów uczono o tym w podstawówkach... chociaż wtedy wydawało mi się to abstrakcyjne i nieprzydatne.

mirnal # 2013-04-16

masz rację

~gosc # 2013-04-16

Dzięki. :) Przyjemnie się dyskutowało.

mirnal # 2013-04-16

cała przyjemność po mojej stronie!

mirnal # 2013-04-17

O, D. także (w drugim akapicie) nadmienia o rzeczownikowym aspekcie - http://doroszewski.pwn.pl/haslo/ranny%20I/

~gosc # 2013-04-17

Spoko, ale o formie "ranny", a nie "ranna".

mirnal # 2013-04-17

Ale w drugim akapicie omawia 'ranny' i 'ranna' (a mógłby tylko 'ranny' z oczywistych powodów).