SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Ostatnie znaczenia

# cii -09-29 tevex

wykrzyknik nakazujący zachowanie ciszy; ćśś, ćśśś, tsss, tss, ts

wykrzyknik nakazujący zachowanie ciszy; ćśś, tss, ts

# emzetka

potocznie: motocykl marki MZ (Motorradwerk Zschopau)

# social media -09-28 maf

media społecznościowe

# big tech

globalna firma technologiczna dominująca w branży cyfrowej

# raszlowy

mający strukturę siatki o ażurowym splocie, lekką i przewiewną, stosowaną np. w workach, firanach, kocach

worek raszlowy - worek z tworzywa sztucznego, najczęściej polipropylenu, mający formę lekkiej, elastycznej i przepuszczającej powietrze siatki

# mozaikarz tevex

twórca mozaik; mozaicysta, mozaista

twórca mozaik

# mozaista

1. wyznawca mozaizmu (judaizmu); żyd, judaista;
2. przestarzale: twórca mozaik; mozaikarz, mozaicysta

wyznawca judaizmu; żyd

# mozaicysta

twórca mozaik; mozaikarz, mozaista

artysta specjalizujący się w mozaikach

# tryhardować

[czytaj: trajhardować] środowiskowo: być zbytnio zaangażowanym w jakąś czynność, np. grę lub rywalizację, często kosztem zabawy

[czytaj: trajhardować] środowiskowo; być zbytnio zaangażowanym w jakąś czynność, np. grę lub rywalizację, często kosztem zabawy

# zaciągacz

narzędzie do ściągania i zaciskania elastycznych elementów

# neonikotynoid

neuroaktywny insektycyd chemicznie spokrewniony z nikotyną

# geobiolog

osoba badająca zależności między zjawiskami geologicznymi a organizmami żywymi

# galakturonowy

kwas galakturonowy - organiczny związek chemiczny powstający na skutek utleniania mikrobiologicznego galaktozy

# domoikowy

kwas domoikowy - neurotoksyna, aminokwas produkowany przez okrzemki

# przytulaśny

pieszczotliwie:
1. lubiący się przytulać;
2. taki, którego chce się przytulać

# kacapstan

pogardliwie: Rosja; Kacapstan

# Kacapstan

pogardliwie: Rosja; kacapstan

# ukropol

pogardliwie: Polska z nadmiarem Ukraińców; Ukropol

# Ukropol

pogardliwie: Polska z nadmiarem Ukraińców; ukropol

# dizelek -09-27

zdrobnienie od: dizel

# przyobozowy

znajdujący się lub odbywający się przy obozie

# beryloza

przewlekła choroba płuc, powstała w wyniku wdychania pyłów metalicznego berylu i jego związków; przewlekła choroba berylowa

# wgryzka

wgryzka szczypiorka - gatunek małego motyla, którego larwy żerują na roślinach, zwłaszcza warzywach cebulowych

# nightcore

[czytaj: najtkor] styl muzyczny powstały poprzez przyspieszenie tempa i podwyższenie tonacji utworów muzycznych

# techniawa

potocznie: muzyka techno; techniawka

# techniawka

potocznie: muzyka techno; techniawa

# hybristofilia

pociąg seksualny do przestępców

# Noworosja

1. kraina historyczna na terenie dzisiejszej południowo-wschodniej Ukrainy, Mołdawii, separatystycznego Naddniestrza oraz południowo-zachodniej Rosji;
2. Federacyjna Republika Noworosji - konfederacja dwóch samozwańczych republik ludowych: Donieckiej i Ługańskiej w latach 2014-2015

# rewazektomia

zabieg przywrócenia drożności nasieniowodów po wcześniejszym zabiegu wazektomii

# memik

zdrobnienie od: mem (chwytliwa informacja w internecie)

# cyclocross

[czytaj: sajklokros] rodzaj kolarstwa uprawianego na trudnych trasach terenowych; cyklokros, kolarstwo przełajowe

[czytaj: cyklokros] rodzaj kolarstwa uprawianego na trudnych trasach terenowych; cyklokros, kolarstwo przełajowe

# myszolot

rodzaj nietoperzy z rodziny rudawkowatych

# termoaktywny

1. o tkaninach, odzieży: mający właściwość utrzymywania optymalnej temperatury ciała;
2. zmieniający właściwości pod wpływem temperatury, reagujący na ciepło

# syderofilny

wykazujący znaczną rozpuszczalność w stopach metalicznych żelaza

# spazmodyczny

mający charakter ataku nerwowego; drgawkowy, konwulsyjny, spazmatyczny

# spazmatyczny

1. mający charakter ataku nerwowego; drgawkowy, konwulsyjny, spazmodyczny;
2. o płaczu: głośny, połączony z łkaniem

1. mający charakter ataku nerwowego;
2. o płaczu: głośny, połączony z łkaniem

# restauratywny

zwiążany z przywróceniem poprzedniego ustroju lub przywróceniem panowania obalonej dynastii

# postpalatalny

spółgłoska postpalatalna - spółgłoska wymawiana przy zbliżeniu środkowej części języka do tylnej części podniebienia twardego

# magdaleński

1. Magdalenka;
2. kultura magdaleńska - jedna z kultur późnego paleolitu, znana z odkryć w jaskini w La Madeleine we Francji, charakteryzująca się wyrafinowaną produkcją narzędzi z krzemienia, rogu i kości; kultura madleńska

przymiotnik od: Magdalenka

# madleński

kultura madleńska - jedna z kultur późnego paleolitu, znana z odkryć w jaskini w La Madeleine we Francji, charakteryzująca się wyrafinowaną produkcją narzędzi z krzemienia, rogu i kości; kultura magdaleńska

# Melos

wyspa na Morzu Egejskim; Milo, Milos

# Milos

wyspa na Morzu Egejskim; Milo, Melos

wyspa na Morzu Egejskim; Milo

# Milo

wyspa na Morzu Egejskim; Milos, Melos

wyspa na Morzu Egejskim; Milos

# miśnieński

1. Miśnia;
2. porcelana miśnieńska - pierwsza europejska porcelana, produkowana w Miśni od XVIII wieku, często oznakowana skrzyżowanymi mieczami; porcelana meissenowska

przymiotnik od: Miśnia, miasto w Niemczech

# meissenowski

[czytaj: majsenowski] porcelana meissenowska - pierwsza europejska porcelana, produkowana w Miśni od XVIII wieku, często oznakowana skrzyżowanymi mieczami; porcelana miśnieńska

# atranzytywny -09-26

1. stający się rzeczą, cechą lub obowiązkiem innej osoby;
2. w logice: cechujący relację, która nigdy nie zachodzi między przedmiotami "x" i "z", jeśli zachodzi między "x" i "y" oraz "y" i "z"

# ordynaryjny

1. ordynaria;
2. dawniej:
a) ordynarny, wulgarny, prostacki;
b) zwyczajny, normalny, pospolity

1. przymiotnik od: ordynaria;
2. przestarzałe: ordynarny
a) wulgarny, trywialny, prostacki;
b) zwyczajny, pospolity, tandetny;
3. dawniej: przypadający w przypisanym terminie; normalny; zwyczajny; aktualny

# trenologiczny

cykl trenologiczny - cykl trenów autora poświęconych jednej zmarłej osobie

# subwulkaniczny

związany z podchodzeniem magmy tuż pod powierzchnię terenu i zastyganiem jej na bardzo małych głębokościach, bez wydostania się na powierzchnię

# ogólnosemicki

wspólny dla wszystkich Semitów

# ogólnogrecki

dotyczący całej Grecji, obejmujący wszystkich Greków

# ogólnokościelny

dotyczący całego Kościoła, obowiązujący w całym Kościele

książkowo: dotyczący całego Kościoła, należący do całego Kościoła

# aszelski

kultura aszelska - jedna z najstarszych kultur dolnego paleolitu, występująca na terenach Afryki, Azji i Europy

przymiotnik od: Saint-Acheul (Francja); kultura aszelska - kultura starszego paleolitu

# mikocki

kultura mikocka - kultura końca środkowego paleolitu, wydzielona na podstawie inwentarzy kamiennych odkrytych w jaskini La Micoque

kultura mikocka - kultura końca środkowego paleolitu (od nazwy jaskini La Micoque)

# miedwiański

1. Miedwie (jezioro);
2. sieja miedwiańska - lokalna odmiana mareny z jeziora Miedwie

1. przymiotnik od: Miedwie (jezioro);
2. sieja miedwiańska - ryba z rodziny łososiowatych żyjąca w jeziorze Miedwie pod Szczecinem; marena

# współimienny

noszący to samo imię lub nazwisko, co ktoś inny, mający tę samą nazwę

# waskularny

związany z krążeniem krwi, rozprowadzający krew po organizmie; krwionośny

# krwionośny

związany z krążeniem krwi, rozprowadzający krew po organizmie; waskularny

związany z krążeniem krwi; rozprowadzający krew po organizmie

# tympanalny

narząd (aparat) tympanalny - narząd słuchowy owadów, występujący u niektórych prostoskrzydłych, pluskwiaków i motyli; narząd bębenkowy

tympanalny narząd - narząd służący do odbioru fal dźwiękowych np. u pasikoników

# termitowy

1. termit (owad); termici;
2. termit (mieszanina)

# teoforyczny

zawierający imię Boga lub bóstwa, np. Bogumił

# Taliban

1. obszar Afganistanu pozostający pod kontrolą talibów;
2. talibowie sprawujący władzę nad tym obszarem

# prowentowy

1. prowent;
2. pisarz prowentowy - w dawnej Polsce: urzędnik sprawujący kontrolę prowentu - dochodów z folwarku, wsi pańszczyźnianej lub zakładu przemysłowego

pisarz prowentowy - w dawnej Polsce urzędnik trudniący się kontrolą dochodów (prowent) majątku ziemskiego

# prowentowy

w dawnej Polsce: urzędnik sprawujący kontrolę prowentu - dochodów z folwarku, wsi pańszczyźnianej lub zakładu przemysłowego; pisarz prowentowy

# prokariotyczny

organizm prokariotyczny - organizm zbudowany z komórek niezawierających jądra komórkowego; prokariont, protokariont, bezjądrowiec, przedjądrowiec, prajądrowiec

# perforowany

karta (taśma) perforowana - karta (taśma) służąca dawniej do zapisu informacji w celu jej przetworzenia (np. przez maszynę licząco-analityczną), przesłania lub odczytania (np. przez dalekopis)

posiadający liczne otwory

# panmuzułmański

odnoszący się do idei zjednoczenia wszystkich wyznawców islamu

głoszący potrzebę politycznego i kulturalnego zjednoczenia wszystkich wyznawców islamu, dążący do tego zjednoczenia

# pałaszowaty

o cechach pałaszowatych (rodzina ryb)

o cechach pałaszowatych (ryb drapieżnych z gromady promieniopłetwych, charakteryzujących się wydłużonym, płaskim ciałem bez łusek i płetwą grzbietową na całej jego długości)

# opresyjny

taki, który ogranicza, narzuca, wymusza coś, stwarza poczucie nacisku; opresywny, represyjny, autorytarny

ograniczający czyjeś prawa, czyjąś wolność; opresywny

# opresywny

taki, który ogranicza, narzuca, wymusza coś, stwarza poczucie nacisku; opresyjny, represyjny, autorytarny

# nonwiolencyjny

nieużywający przemocy w walce politycznej

# niszowy

1. skierowany do wąskiej grupy odbiorców, znajdujący się poza głównym nurtem;
2. dotyczący wolnego miejsca na rynku jakichś towarów lub usług

należący do niszy, występujący w małej ilości, wyselekcjonowany

# monozygotyczny -09-25

o bliźniętach: identyczne genetycznie

identyczne genetycznie

# metadon

organiczny związek chemiczny, opioidowy lek przeciwbólowy

syntetyczny analog morfiny o przedłużonym działaniu

# manchesterski

[czytaj: menczesterski]
1. Manchester;
2. szkoła manchesterska (manczesterska) -
a) kierunek w polityce ekonomicznej, głoszący liberalizm gospodarczy, wolność handlu, swobodę działalności gospodarczej i zniesienie ceł ochronnych; manchesteryzm, manczesteryzm;
b) kierunek badań powstały na Uniwersytecie w Manchesterze w połowie XX w., koncentrujący się na analizie konfliktów społecznych i codziennych praktyk życia, traktowanych jako procesy kształtujące strukturę społeczną

[czytaj: menczesterski] przymiotnik od: Manchester; manczesterski

# manczesterski

szkoła manczesterska (manchesterska) -
1. kierunek w polityce ekonomicznej, głoszący liberalizm gospodarczy, wolność handlu, swobodę działalności gospodarczej i zniesienie ceł ochronnych; manchesteryzm, manczesteryzm;
2. kierunek badań powstały na Uniwersytecie w Manchesterze w połowie XX w., koncentrujący się na analizie konfliktów społecznych i codziennych praktyk życia, traktowanych jako procesy kształtujące strukturę społeczną

przymiotnik od: Manchester; manchesterski

# machiawelski

[czytaj: makiawelski] kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; makiawelistyczny, machawelistyczny, machiaweliczny, makiaweliczny, makiawelski

machiaweliczny, makiaweliczny, makiawelski; książkowo:
1. moralnie dwuznaczny, nacechowany hipokryzją; podstępny, obłudny;
2. właściwy makiaweliście, będący objawem makiawelizmu - doktryny politycznej dopuszczającej zastosowanie podstępu, obłudy, a nawet przemocy w realizacji zamierzonego celu

# makiawelski

kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; makiawelistyczny, machawelistyczny, machiaweliczny, makiaweliczny, machiawelski

machiaweliczny, makiaweliczny, machiawelski; książkowo:
1. moralnie dwuznaczny, nacechowany hipokryzją; podstępny, obłudny;
2. właściwy makiaweliście, będący objawem makiawelizmu - doktryny politycznej dopuszczającej zastosowanie podstępu, obłudy, a nawet przemocy w realizacji zamierzonego celu

# makiaweliczny

kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; makiawelistyczny, machiawelistyczny, machiaweliczny, machiawelski, makiawelski

machiaweliczny, makiawelski, machiawelski; książkowo:
1. moralnie dwuznaczny, nacechowany hipokryzją; podstępny, obłudny;
2. właściwy makiaweliście, będący objawem makiawelizmu - doktryny politycznej dopuszczającej zastosowanie podstępu, obłudy, a nawet przemocy w realizacji zamierzonego celu

# machiaweliczny

[czytaj: makiaweliczny] kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; makiawelistyczny, machiawelistyczny, makiaweliczny, machiawelski, makiawelski

makiaweliczny, makiawelski, machiawelski; książkowo:
1. moralnie dwuznaczny, nacechowany hipokryzją; podstępny, obłudny;
2. właściwy makiaweliście, będący objawem makiawelizmu - doktryny politycznej dopuszczającej zastosowanie podstępu, obłudy, a nawet przemocy w realizacji zamierzonego celu

# makiawelistyczny

kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; machiawelistyczny, machiaweliczny, makiaweliczny, machiawelski, makiawelski

cyniczny, charakteryzujący się brakiem skrupułów w dążeniu do celu, postępujący wedle zasady "cel uświęca środki"

# machiawelistyczny

[czytaj: makiawelistyczny] kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; makiawelistyczny, machiaweliczny, makiaweliczny, machiawelski, makiawelski

[czytaj: makiawelistyczny] kierujący się cynizmem i brakiem skrupułów w dążeniu do celu, zwłaszcza politycznego; makiawelistyczny, makiaweliczny

# jarl

dawniej:
1. władca prowincji i namiestnik królewski w średniowiecznej Skandynawii, odpowiedzialny za pobór podatków, utrzymanie porządku i obronę terytorium w swoim regionie;
2. przywódca drużyny wikingów na wyprawach

wojownik normański

# megakościół -09-24 maf

bardzo duży kościół chrześcijański, zwykle protestancki

# kryptopłatność

płatność przy użyciu kryptowaluty

# cyberwywiad

pozyskiwanie informacji w sieci i systemach cyfrowych w celach wywiadowczych

# cyberochrona

działania zabezpieczające systemy i dane

# cyberhigiena

dobre praktyki bezpieczeństwa w sieci

# wyrwikółko

rodzaj stojaka na rower

# gravel

rower szosowo-terenowy do jazdy po asfalcie i drogach szutrowych

# autozapisywanie

automatyczne zapisywanie

# racquetball

[czytaj: raketbol] gra sportowa podobna do squasha

# podchujaszczy

wulgarnie: przydupas

# kontrariański

przeciwny powszechnym opiniom lub tendencjom

# decepcja

wprowadzanie w błąd, podstęp

# cyberodporność

zdolność systemu lub organizacji do przeciwdziałania cyberatakom

# oddychalny

o materiale: przepuszczający powietrze, umożliwiający oddychanie

# dobieranka

gra lub zabawa polegająca na dobieraniu odpowiednich elementów

# wideorozprawa

rozprawa sądowa prowadzona zdalnie za pomocą wideokonferencji

# tam-tam -09-22 tevex

1. drewniany bęben afrykański, używany przez niektóre plemiona jako instrument muzyczny lub do przekazywania wiadomości na odległość;
2. instrument perkusyjny z grupy idiofonów uderzanych, odmiana gongu w kształcie metalowej tarczy

następne >