SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Ostatnie znaczenia

# nerw 2023-12-20 tevex

potocznie: irytacja, zdenerwowanie; zwykle w wyrażeniach:
a) mieć nerwa - być zdenerwowanym; wnerw, wkurw, wnerwienie, wkurzenie;
b) z nerwem - błyskotliwie i z temperamentem

potocznie: irytacja, zdenerwowanie; zwykle w wyrażeniu "mieć nerwa" - być zdenerwowanym; wnerw, wkurw, wnerwienie, wkurzenie

# nerw

1. splot włókien przewodzących bodźce czuciowe i ruchowe między mózgiem a innymi częściami ciała; fibra;
2. włókniste zgrubienie w liściach roślin; żyłka;
3. wrodzona zdolność do czegoś; talent

1. splot włókien przewodzących bodźce czuciowe i ruchowe
2. żyłka w liściu

# dzwon

1. instrument odlany z metalu, pusty w środku, o kształcie kielicha;
2. dźwięk wydawany przez dzwon; dzwonienie;
3. element konstrukcyjny różnych urządzeń technicznych, zwykle kształtu cylindrycznego, zamknięty od góry, bez dna

1. instrument odlany z metalu, pusty w środku, o kształcie kielicha;
2. dźwięk wydawany przez dzwon; dzwonienie;
3. element konstrukcyjny różnych urządzeń technicznych, zwykle kształtu cylindrycznego, zamknięty od góry, bez dna;
4. potocznie o stłuczce (niegroźnym wypadku samochodowym)

# drop

1. różnica pomiędzy wysokością podeszwy pod piętą a wysokością podeszwy pod palcami w bucie sportowym; offset;
2. kabel używany w instalacjach światłowodowych;
3. potocznie: jednorazowe udostępnienie towaru do sprzedaży w sklepie; rzut;
4. polska, bardzo wczesna odmiana ziemniaka;
5. bulwa dropa - ziemniaka;
6. polska odmiana ozimego jęczmienia

1. polska, bardzo wczesna odmiana ziemniaka;
2. bulwa dropa - ziemniaka;
3. polska odmiana ozimego jęczmienia;
4. potocznie: jednorazowe udostępnienie towaru do sprzedaży w sklepie; rzut;
5. różnica pomiędzy wysokością podeszwy pod piętą a wysokością podeszwy pod palcami w bucie sportowym; offset

# kebab

turecka potrawa z kawałków mięsa wołowego, drobiowego lub baraniego, skrawanego z pionowego rożna

potrawa pochodzenia tureckiego, zazwyczaj z kawałków mięsa jagnięcego, pieczonego na rożnie; kabab (rzadko), kabob (rzadko), kebob (rzadko)

# bożek 2023-12-18

bóg, bóstwo, bożyszcze;
1. w religiach politeistycznych: istota lub jej wyobrażenie otaczane kultem;
2. osoba lub rzecz uwielbiana w sposób przesadny i bezkrytyczny

1. w religiach politeistycznych: istota lub jej wyobrażenie będące przedmiotem kultu; bóstwo
2. mniej ważne bóstwo

# hukać

1. o niektórych ptakach (np. o sowie) i owadach: wydawać głuchy głos;
2. wydawać donośne i głośne dźwięki, podobne do tych, które powstają wskutek upadku czegoś ciężkiego;
3. potocznie:
a) mocno kogoś uderzać;
b) krzyczeć na kogoś, upominając lub pouczając

1. o niektórych ptakach (np. o sowie) i owadach: wydawać głuchy głos;
2. nawoływać; krzyczeć na kogoś

# najdenniejszy 2023-12-16

stopień najwyższy od przymiotnika: denny (potocznie: beznadziejny, bezwartościowy)

# denniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: denny (potocznie: beznadziejny, bezwartościowy)

# gender

[czytaj: dżender]
1. społeczna i kulturowa tożsamość płci człowieka;
2. nurt w refleksji humanistycznej oparty na przekonaniu, że tożsamość płci człowieka jest ukształtowana społecznie i kulturowo; genderyzm

[czytaj: dżender]
1. społeczna i kulturowa tożsamość płci człowieka;
2. nurt w refleksji humanistycznej oparty na przekonaniu, że tożsamość płci człowieka jest ukształtowana społecznie i kulturowo

# internacjonał

internacjonalny (międzynarodowy) związek robotników

międzynarodowy rewolucyjny związek robotników, założony przez Marka i Engelsa w 1864 roku, mający na celu walkę z kapitalizmem

# Internacjonał

pieśń rewolucyjna, hymn socjalistów i komunistów; Międzynarodówka

# Międzynarodówka

pieśń rewolucyjna, hymn socjalistów i komunistów; Internacjonał

pieśń rewolucyjna, hymn socjalistów

# luter 2023-12-15

przestarzale: luteranin - członek Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego

przestarzale: członek Kościoła ewangelicko-augsburskiego; luteranin

# luteranin

członek Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego; wyznawca luteranizmu, luter

potocznie: członek Kościoła ewangelicko-augsburskiego; luter

# melon

u waleni: poduszeczka z płynnego tłuszczu pełniąca funkcję soczewki skupiającej i nakierowującej sygnał echolokacyjny

# skrót

w tenisie i siatkówce: uderzenie piłki w taki sposób, żeby spadła jak najbliżej siatki po stronie przeciwnika

# alim

uczony muzułmański, znawca teologii i prawa; ulem, ulema

uczony muzułmański

# ulem

uczony muzułmański, znawca teologii i prawa; ulema, alim

teolog muzułmański opracowujący kodeks religijny według Koranu; ulema

# ulema

uczony muzułmański, znawca teologii i prawa; ulem, alim

teolog muzułmański opracowujący kodeks religijny według Koranu; ulem

# wrzód

potocznie:
1. osoba, która przeszkadza lub szkodzi społeczeństwu;
2. wrzód na tyłku (dupie) - osoba męcząca, dokuczliwa, sprawiająca kłopoty

# batiar 2023-12-14

w gwarze lwowskiej: ulicznik, łobuz, urwis; baciar, baciarz, andrus, antek

łobuz, ulicznik, spryciarz, ziółko; baciar; baciarz

# baciar

w gwarze lwowskiej: ulicznik, łobuz, urwis; baciarz, batiar, andrus, antek

łobuz, ulicznik, spryciarz, ziółko; batiar; baciarz

# baciarz

w gwarze lwowskiej: ulicznik, łobuz, urwis; baciar, batiar, andrus, antek

w gwarze lwowskiej: baciar, batiar, ulicznik, łobuz, ziółko

# fantom

1. coś niezgodnego z rzeczywistością, będącego wytworem wyobraźni lub umysłu;
2. widmo, zjawa, mara, upiór;
3. model anatomiczny przedstawiający sylwetkę człowieka, jej część lub jakiś narząd;
4. amputowana kończyna lub jej część, postrzegana przez amputanta, jakby nadal była częścią ciała

upiór, zjawa, widziadło

# grzęzy

wymiona u zwierzyny płowej

1. wymiona samic zwierzyny płowej
2. balast sieci do połowu ryb

# huczeć

1. wydawać głośne, niskie dźwięki;
2. powtarzać informacje, które wywołują poruszenie ludzi i liczne komentarze;
3. mówić głośno, z groźbą lub z naganą; grzmieć

wydawać niski, donośny dźwięk, dźwięki

# ludlow

trzecia epoka syluru, trwająca około 4,4 milionów lat

# ludlow

w poligrafii: maszyna do odlewania składu drukarskiego

(poligrafia) maszyna do składania tytułów i ogłoszeń reklamowych

# osuwać

1. powodować przesunięcie się czegoś z wyższego miejsca na niższe; zsuwać;
2. osuwać się:
a) tracić punkt oparcia i przesuwać się ku dołowi;
b) oderwawszy się od czegoś, odpadać, zsuwać się;
c) powoli siadać, upadać lub kłaść się, zwykle ze zmęczenia lub w wyniku utraty przytomności

osuwać się:
1. oderwawszy się od czegoś, odpadać, zsuwać się; przesuwać się w dół, ślizgając się; osypywać się;
2. zmieniać pozycję ze stojącej na leżącą lub klęczącą; opadać, obsuwać się

# papuga

potocznie: adwokat

# poślad

zgrubienie od: pośladek

# szczaw

potocznie: młody i niedoświadczony mężczyzna; młodziak, szczawik

potocznie: młody człowiek; młodziak, chłopak

# brahman

przestarzale: członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; braman, bramin

w filozofii indyjskiej - transcendentny absolut, bezosobowa najwyższa niedwoista istność, pierwotne źródło i ostateczny cel wszystkich istnień

# bramin

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; braman, brahman

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; braman

# braman

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; brahman, bramin

członek najwyższej kasty kapłańskiej w w tradycyjnym społeczeństwie hinduskim; bramin

# mizerak

mizerota, mizeractwo; potocznie:
1. wymizerowany, chudy, słaby człowiek; chuderlak, chuchro;
2. człowiek biedny, nędzarz

1. wymizerowany, chudy, słaby wątły człowiek; chuderlak;
2. człowiek biedny, nędzarz

# mizerak

potocznie: zwierzę lub roślina w złej kondycji

# negatyw

1. środowiskowo: negatywna ocena wystawiona komuś w internecie;
2. pogardliwie: Murzyn; negr, czarnuch, brudas

środowiskowo: negatywna ocena wystawiona komuś w internecie

# pustosz

przestarzale: pusty obszar, teren niezaludniony, opuszczony przez ludzi; pustkowie, pustać, pustka, pusta, bezludzie

# pusta

dawniej: pusty obszar; pustkowie, pustać, pustosz

dawniej: pusty obszar; pustkowie, pustać

# rdzawić

1. powodować pokrycie się rdzą;
2. rdzawić się - mieć, przybierać kolor rdzy

rdzawić się - mieć, przybierać kolor rdzy

# zbrylać

skawalać;
1. zbijać w bryłki;
2. zbrylać się - zbijać się w bryłki

zbijać w bryły

# blastoid 2023-12-13

wymarły szkarłupień żyjący od syluru do permu

# karambol

1. odmiana bilarda rozgrywana trzema bilami;
2. uderzenie w bilardzie, dzięki któremu kilka kul naraz wpada w odpowiednie rogi stołu

bilard rozgrywany trzema bilami

# rozlśnić

rozelśnić;
1. spowodować blask, rozjaśnić, rozświetlić;
2. rozlśnić się - stać się błyszczącym, nabrać blasku

# zabiegać

zmęczyć bieganiem

# zmarzlina

[czytaj: zmar-zlina] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłoć, zmarzłoć, marzłota

[czytaj: zmar-zlina] stale zamarznięta warstwa gruntu, występująca w krajach polarnych; marzłoć; marzłota

# zmarzłoć

[czytaj: zmar-złoć] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłoć, marzłota, zmarzlina

# marzłoć

[czytaj: mar-złoć] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłota, zmarzłoć, zmarzlina

[czytaj: mar-złoć] stale zamarznięta warstwa gruntu, występująca w krajach polarnych; marzłota; zmarzlina

# marzłota

[czytaj: mar-złota] stale zamarznięta warstwa gruntu na obszarach polarnych; marzłoć, zmarzłoć, zmarzlina

[czytaj: mar-złota] stale zamarznięta warstwa gruntu, występująca w krajach polarnych; marzłoć; zmarzlina

# ditionin

ditionin sodu - nieorganiczny związek chemiczny używany m.in. przy produkcji papieru oraz jako wybielacz włókna drzewnego; hydrosulfit, podsiarczyn sodu

# uruchamialny

1. możliwy do uruchomienia;
2. plik uruchamialny - plik, który może być uruchomiony bezpośrednio w środowisku systemu operacyjnego; plik wykonywalny

# wykonywalny

1. możliwy do wykonania; wykonalny;
2. plik wykonywalny - plik, który może być uruchomiony bezpośrednio w środowisku systemu operacyjnego; plik uruchamialny

taki, który może zostać wykonany

# brązowodzioby

tukan brązowodzioby, nogal brązowodzioby - gatunki ptaków

# kibolstwo

pejoratywnie:
1. agresywne i ordynarne zachowanie charakterystyczne dla fanatycznych kibiców określonej drużyny sportowej;
2. ogół kiboli

# hełmogłowik

hełmogłowik czarny, hełmogłowik biały - gatunki ptaków z rodziny gorzykowatych

# sawanka

rodzaj ptaków śpiewających

# gekonowate

rodzina jaszczurek obejmująca ponad 100 rodzajów i ponad 1200 gatunków opisanych naukowo; gekony

# czipsik

zdrobnienie od: chips; chipsik

# chipsik

[czytaj: czipsik] zdrobnienie od: chips; czipsik

# siedzuń

rodzaj grzybów z rzędu żagwiowców

# rozdętkowate

rodzina słodkowodnych ślimaków płucodysznych

# kogiowate

rodzina waleni

# gekony

rodzina jaszczurek obejmująca ponad 100 rodzajów i ponad 1200 gatunków opisanych naukowo; gekonowate

najbogatsza w gatunki rodzina małych i dużych jaszurek

# współpodróżny

osoba, która podróżuje razem z kimś innym; towarzysz podróży

# pancernik

1. potocznie: żołnierz walczący w opancerzonym pojeździe bojowym; pancerniak;
2. dawniej: rzemieślnik zajmujący się wyrobem pancerzy, zbroi; płatnerz

rzemieślnik zajmujący się wyrobem pancerzy

# podzielnia

część urządzenia, na której umieszczona jest podziałka; podziałówka

część maszyny, na której umieszczona jest podziałka

# wziewalnia

miejsce do przeprowadzania inhalacji; inhalatornia, inhalatorium

pomieszczenie do inhalacji; inhalatorium

# inhalatorium

miejsce do przeprowadzania inhalacji; inhalatornia, wziewalnia

# inhalatornia

miejsce do przeprowadzania inhalacji; inhalatorium, wziewalnia

# klejarnia

klejownia;
1. zakład przemysłowy produkujący klej;
2. dział zakładu zajmujący się klejeniem, sklejaniem czegoś

warsztat, w którym wykonuje się klejenie

# klejownia

klejarnia;
1. zakład przemysłowy produkujący klej;
2. dział zakładu zajmujący się klejeniem, sklejaniem czegoś

1. zakład przemysłowy produkujący klej;
2. dział zakładu zajmujący się klejeniem, sklejaniem czegoś

# maślarnia

zakład, w którym się wyrabia masło; masłownia

wytwórnia masła

# masłownia

zakład, w którym się wyrabia masło; maślarnia

dział mleczarni produkujący masło

# medaliernia

pracownia, w której wytwarza się medale

pracownia medalierska

# słownikarnia

przestarzale: redakcja, w której opracowuje się słownik

przestarzale: redakcja słownika

# węglownia

1. pomieszczenie do przechowywania węgla; węglarnia;
2. zespół urządzeń do przygotowania węgla wsadowego w gazowniach i koksowniach

zespół urządzeń do przygotowania węgla wsadowego w gazowniach i koksowniach

# węglarnia

1. pomieszczenie do przechowywania węgla; węglownia;
2. miejsce, gdzie wypalany jest węgiel drzewny;
3. piec do wypalania węgla

1. pomieszczenie do przechowywania węgla;
2. piec do wypalania węgla

# seromakowiec

sernik z makiem; seromak

# oczyszczalnia

1. zakład lub urządzenie, w którym oczyszcza się ścieki; czyszczalnia;
2. pomieszczenie, gdzie wykonuje się oczyszczanie czegoś

pomieszczenie, gdzie wykonuje się oczyszczanie czegoś

# czyszczalnia

1. zakład, w którym się oczyszcza nasiona; czyszczarnia;
2. maszyna do czyszczenia nasion; czyszczarnia;
3. zakład, w którym czyści się chemicznie ubrania; czyszczarnia;
4. zakład lub urządzenie, w którym oczyszcza się ścieki; oczyszczalnia

zakład, w którym się oczyszcza nasiona

# czyszczarnia

czyszczalnia;
1. zakład, w którym się oczyszcza nasiona;
2. maszyna do czyszczenia nasion;
3. zakład, w którym czyści się chemicznie ubrania

czyszczalnia;
1. dział fabryki, w którym oczyszcza się nasiona;
2. maszyna do czyszczenia nasion

# ogr

olbrzymi stwór z legend i baśni ludowych, agresywny i mało inteligentny humanoid

stwór o odrażającym wyglądzie występujący w legendach i baśniach ludowych; oger

# kobiernik 2023-12-12

rzemieślnik wyrabiający kobierce

# pancerniak

potocznie: żołnierz walczący w opancerzonym pojeździe bojowym; pancernik

potoczne określenie na żołnierza wojsk pancernych

# repetytor

dawniej: osoba powtarzająca z uczniem lekcje; tutor

# zbożowiec

potocznie: rolnik uprawiający zboże

# eichhornia

bylina pływająca o grubych liściach zebranych w pęczki i niebieskich lub fioletowych kwiatach; eichornia

utrudniający żeglugę chwast rzeczny, bylina pływająca o grubych liściach zebranych w pęczki i niebieskich lub fioletowych kwiatach

# komórkowiec

potocznie: posiadacz telefonu komórkowego

potocznie o osobie posiadającej telefon komórkowy

# lokalizator

osoba przekładająca i dostosowująca teksty do języka i kultury konkretnej grupy docelowej

# modyfikator

osoba, która coś modyfikuje

# nastawczy

służący do nastawiania; nastawniczy

# nastawniczy

służący do nastawiania; nastawczy

# naśladownik

dawniej: naśladowca

# programator

przestarzale: programista

# przycelować

1. skierować broń lub jakiś przyrząd w stronę kogoś lub czegoś; wycelować, wcelować;
2. potocznie: trafić

skierować broń lub jakiś przyrząd w stronę kogoś lub czegoś; wycelować, wcelować

# szturmowiec

samolot bojowy lotnictwa szturmowego

# zamarzalnia

[czytaj: zamar-zalnia] pomieszczenie umożliwiające zamrażania artykułów spożywczych i przechowywanie ich w niskiej temperaturze; zamrażarnia, zamrażalnia

inaczej zamrażalnia

# zamrażarnia

pomieszczenie umożliwiające zamrażania artykułów spożywczych i przechowywanie ich w niskiej temperaturze; zamrażalnia, zamarzalnia

pomieszczenie umożliwiające zamrażania artykułów spożywczych i przechowywanie ich w niskiej temperaturze; zamrażalnia

następne >