SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

rzeczpospolita

dopuszczalne w grach (i)

rzeczpospolita

1. forma ustroju państwowego, którego podstawą jest powoływanie władz najwyższych na czas określony, w drodze wyborów;
2. państwo o takiej formie ustroju (określenie używane nieomal wyłącznie w odniesieniu do państwa polskiego)

-

Rzeczpospolita

niedopuszczalne w grach (i)

Rzeczpospolita

Rzeczpospolita Polska - państwo w środkowej Europie ze stolicą w Warszawie; Polska

-

Rzeczpospolita

niedopuszczalne w grach (i)

Rzeczpospolita

tytuł ogólnopolskiego dziennika wydawanego od roku 1944, z przerwą 1955-80


KOMENTARZE

koalar # 2005-08-27

W tej drugiej, z wielkiej, uboga odmiana.

milekplmilek # 2006-08-31

forma "Rzeczypospolita" błędna, por. Słownik poprawnej polszczyzny PWN:
rzeczpospolita (nie: rzeczypospolita)

Żeby robić takie byki, jak Kaczyński, wstyd, w Kurniku!

greenpoint # 2006-08-31

milku, może zdecyduj się, o które słowo ci chodzi (małą czy wielką literą)
w każdym razie, co byś nie zdecydował, pomyśl o takim przypadku rzeczownika jak wołacz ;-)

milekplmilek # 2006-08-31

chodziło o oba... Zwiodło mnie to, że Kaczka używa w mianowniku "Rzeczypospolita Polska", nie pomyślałem o wokatiwie.

~gosc # 2008-08-22

co to znaczy Rzeczpospolite?
w jakim zdaniu można użyc tego słowa?

~gosc # 2008-12-02

Tak jak są dwie republiki, tak są dwie rzeczypospolite.

~gosc # 2010-04-15

Rzeczpospolita czy Rzeczypospolita to trwać będzie nadal a ŚP. Pan Prezydent Kaczyński już więcej tego słowa nie wypowie

~gosc # 2010-04-18

Ale na trumnie ma tabliczkę z napisem "Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej". Żona podobnie :(

gorpa # 2010-04-20

Bo jest forma rzeczpospolita, ale "kogo czego nie ma"- dopełniacz- rzeczypospolitej !

~gosc # 2011-02-05

"W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny,
odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie,
my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej (...)" - fragment Konstytucji RP z 1997r. (dla nieświadomych - tej obecnie obowiązującej)

Zatem, "rzeczypospolita" jest równie poprawna, co "rzeczpospolita" i w obu przypadkach są to formy mianownikowe!

Ponadto, (teraz mówię do gorpa) każde z tych słów odmienia się "po swojemu"! Rzeczpospolita, rzeczpospolitej... Rzeczypospolita, rzeczypospolitej...

Dziękuję.

~gosc # 2011-02-07

Proszę. Na zdrowie.

Jest rzeczownik "rzeczpospolita". Jak każdy łatwo zauważa, jest to zbitek dwóch słów: "rzecz" i "pospolita". Takie słowo można odmieniać na dwa sposoby: odmieniając każdy z tworzących go członów oddzielnie, lub też traktując formalnie słowo jako całość i stosując odmianę tylko drugiego z tych członów.
Obecnie ortografia dopuszcza jako poprawne oba sposoby odmiany.
Zatem:
Manownik - rzeczpospolita
Dopełniacz - rzeczpospolitej lub rzeczypospolitej
Celownik - rzeczpospolitej lub rzeczypospolitej
Biernik - rzeczpospolitą
Narzędnik - rzeczpospolitą lub rzecząpospolitą
Miejscownik - rzeczpospolitej lub rzeczypospolitej
Wołacz - rzeczpospolita lub rzeczypospolita

Druga wersja (z odmianą obu członów) jest bardziej tradycyjna, rzec można - dostojna. Dla mnie - ładniejsza, bom człek leciwy.
W obu wypadkach, w mianowniku jest "rzeczpospospolita".
A jak ktoś nie wie, jak w mianowniku nazywa się jego państwo to przeważnie i hymnu nie potrafi zaśpiewać poprawnie.

Bóg zapłać. Saluto.

~gosc # 2011-03-20

Dla naszych przodków nie ulegało wątpliwości, że choć wyraz rzeczpospolita jest zrostem członów rzecz i pospolita, to jednak trzeba je w nim odmieniać. Dlatego cały wzorzec fleksyjny wyglądał tak: l. poj. M. rzeczpospolita, D. C. rzeczypospolitej, B. rzeczpospolitą, N. z rzecząpospolitą, Ms. o rzeczypospolitej; l. mn. M. B. rzeczypospolite, D. rzeczypospolitych, C. rzeczompospolitym, N. z rzeczamipospolitymi, Ms. o rzeczachpospolitych. „Zawsze takie rzeczypospolite będą, jakie ich młodzieży chowanie” – powtarzał Stanisław Staszic w „Uwagach nad życiem Jana Zamojskiego” za bohaterem swej książki.

Ponieważ z biegiem czasu budowa słowa rzeczpospolita zacierała się w świadomości ludzi, a w dodatku pluralne formy paru przypadków zależnych (rzeczompospolitym, z rzeczamipospolitymi, o rzeczachpospolitych) wydawały się „za długie” przy wymawianiu i graficznie dziwne, z czasem zaprzestano odmieny członu rzecz. Już pół wieku temu 11-tomowy Słownik języka polskiego PWN pod red. Witolda Doroszewskiego rejestrował przykłady użycia obydwu mianownikowych form wyrazu rzeczpospolita w l. mn. (rzeczypospolite i rzeczpospolite).

I nic się w tym względzie nie zmieniło do dziś. Wszystkie słowniki języka polskiego i poprawnej polszczyzny informują, że człon rzecz w słowie Rzeczpospolita należącym do nazwy naszego kraju można odmieniać (czyli Rzeczypospolitej Polskiej, z Rzecząpospolitą Polską, o Rzeczypospolitej Polskiej) albo nie (Rzeczpospolitej Polskiej, z Rzeczpospolitą Polską itd.). Dodaje się jednak, że formy, w których fleksji poddaje się obydwa człony (rzecz i pospolita), uchodzą za staranniejsze, nadają się do wystąpień oficjalnych, zwłaszcza podniosłych.

~gosc # 2014-04-11

Czy to nie jest po prostu republika?

~gosc # 2014-06-28

Rzeczpospolita to po prostu spolszczona republika.
Bo z łaciny republika to res publica - rzecz publiczna, czyli... rzeczpospolita :)
A niechaj narodowi wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi iż swój język mają :)

~gosc # 2014-09-03

ciekawe kiedy forma "rzeczYpospolita" zostanie uznana za poprawną ... nie słyszałem polityka, który by poprawnie wypowiadał nazwę SWOJEGO PAŃSTWA !!!

Tylko czekać kiedy DUMNĄ NAZWĘ RZECZPOSPOLITA POLSKA zastąpi Rzeczypospolita Wolska !!

~gosc # 2021-01-28

Czy zdanie : "II Rzeczpospolita była pionierką w..." jest poprawne?

~gosc # 2021-08-09

Do goscia tam wcześniej...
"Dla mnie - ładniejsza, bom człek leciwy."
Ale to przecież odwrotnie działa - starość ciągnie do młodości - bo młosość jest piękna
A co do wyrazu to w mediach w D raz mówią rzeczypospol a innym razem rzeczposp