bistropha

Zasób znaków neumatycznych chorału gregoriańskego obejmuje 2 grupy: A) n. podstawowe – 1) proste (nie więcej niż 3 nuty) i 2) złożone, oraz B) n. ozdobnikowe. N. podstawowe oznaczają kierunek linii mel.: virga – dźwięk wyższy od poprzedniego, punctus – niższy, pes – dwie nuty w kierunku wznoszącym itd. (por. tabela neum). Znaczenie n. ornamentalnych nie jest dokładnie wyjaśnione. Przypisuje się im znaczenie repetycji dźwięku (pressus), glissandowego wypełnienia skoku o tercję (quilisma), vibrata (oriscus), tremola (strophicus = apostropha). N. ornamentalne mogły występować w grupach (podwójny strophicus=di- lub bistropha, potrójny = tristropha). Trigon . . . oznaczał lekkie wychylenie intonacyjne środkowego dźwięku; obecnie sprowadza się go do następstwa półtonowego, np. f e f, lub powtórzenia dźwięku: f f f. Należące do n. ornamentalnych n. likwescencyjne miały za zadanie ułatwienie artykulacji przy dyftongach i zbiegu dwóch spółgłosek w tekście; były notowane przez dodanie elementu graficznego do n. podstawowej (epiphonus = pes liquescens, cephalicus = clivis liquescens, ancus = climacus liquescens). Ich odpowiednikiem jest → plica w systemie notacji modalnej. W najdawniejszych zabytkach zmiany agogiczne i artykulacyjne (również interwałowe) oznaczane były znakami pomocniczymi (→ Romanusa litery). Dzięki tak bogatemu i różnorodnemu zasobowi znaków notacja chorałowa oddawała precyzyjnie nie tylko rysunek melodii, ale także jej strukturę akcentowo-artykulacyjną oraz sposób wykonania.