jeździć

Czy forma "jeździj" jest poprawna? W innych słownikach jest ona wyraźnie zaznaczona jako nieprawidłowa.

jeździj - forma niepoprawna, nie ma takiego słowa !!!

Niepoprawna? To dlaczego nie mówi się "zdejm płaszcz", tylko "zdejmij", albo mówi się "ciągnij", a nie "ciąg", itd.
???

Dlaczego forma rozkaźnika 'jeździj' jest błędna? Podstawą form trybu rozkazującego jest – jak podają gramatyki (Szober 1962) – temat czasu teraźniejszego; dla czasownika zakończonego w 1 os. l.p. tego czasu na -ę (jak jeżdżę) będzie to temat 2 os. l.p. jeździsz: jeźdź- (por. też np. jedziesz: jedź-, pędzisz: pędź-, cwałujesz: cwałuj-). Widzimy, że wyodrębniony temat pokrywa się z 2 os. l.p. rozkaźnika, że tworząc tę formę, nie dodajemy żadnej specjalnej cząstki (można by powiedzieć, że w roli wykładnika morfologicznej kategorii trybu rozkazującego występuje morfem zerowy). I tak jest w większości wypadków. Istnieje jednak grupa czasowników, u których w wyniku zastosowania omówionej procedury dochodzi do zbiegu na końcu tematu dwóch lub więcej spółgłosek trudnych do wymówienia, np. ciągniesz: ciągń-, kradniesz: kradń-, mokniesz: mokń-, albo ich tematy wcale nie zawierają samogłoski, np. trzesz: trz-, dmiesz: dm'- i właśnie te wyrazy otrzymują w rozkaźniku zakończenie -ij/-yj: ciągnij, kradnij, moknij, trzyj, dmij. Temat naszego czasownika jeźdź- również do łatwych artykulacyjnie nie należy i to być może zadecydowało o tym, że mówiący odczuwał potrzebę rozwinięcia tej formy, uznając prawidłową jeźdź za dziwną (wahania się zdarzają, niekiedy dopuszcza się formy oboczne, jak dla czasownika spojrzeć – spójrz i spojrzyj). Mogła tu także zadziałać pozorna analogia do form w rodzaju: cwałuj, podróżuj, czytaj (z jot na końcu). Jednak te formy utworzone są zgodnie z obowiązującymi regułami: cwałujesz, podróżujesz, stąd cwałuj, podróżuj; czytają, stąd czytaj (dla czasowników zakończonych w 1 os. l.p. cz. teraźniejszego na -m podstawą utworzenia form trybu rozkazującego jest 3 os. l.m., więc mamy temat czytaj- i 2 os. l.p. rozkaźnika równą temu tematowi). Tak czy inaczej, słowniki poprawnościowe, np. NSPP, jednoznacznie rozstrzygają, że jedyną poprawną formą jest w danym wypadku jeźdź (nie: *jeździj).
Szkoda, że autor prezentowanego publicznie tekstu nie sprawdził wątpliwej formy, że popularyzując kulturę jazdy, popularyzuje zarazem błędy językowe.

Beata Milewska

Dziękuję Pani Beato za profesjonalny wpis. Szacunek dla Pani za kulturę, w tym języka.

Dłuższa forma jest także aprobowana, ale mniej staranna -

Czasownik jeździć należy do grupy koniugacyjnej oznaczonej jako VIa. Takie czasowniki w 2. osobie trybu rozkazującego mają końcówkę zerową – chwal (od chwalić), barw (od barwić), biel (od bielić), studź (od studzić), dowieź (od dowieźć), ględź (od ględzić), żeń (od żenić) itd. Tak więc forma jeźdź jest systemowa, regularna, natomiast jeździj jest nieregularna. Z jakichś powodów jednak (zapewne – z powodów fonetycznych) o wiele częściej mówi się jeździj niż jeźdź. Obie są aprobowane, przy czym ta druga jest uważana za staranniejszą.

- Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski