SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

orkisz

dopuszczalne w grach (i)

orkisz

1. gatunek jęczmienia nagoziarnistego
2. gatunek pszenicy

-

Orkisz

niedopuszczalne w grach (i)

Orkisz

nazwisko


KOMENTARZE

~gosc # 2005-07-08

Proszę jakiegoś fachmana o wytłumaczenie:
dlaczego nazwisko Orkisz przyjmuje formę: Orkisza?

greenpoint # 2005-07-08

bardzo lubię (tego) Orkisza, mówię o (tym) Orkiszu - dla osoby
bardzo lubię (ten) orkisz, mówię o (tym) orkiszu - dla nazwy pospolitej (zboża)

koser # 2005-07-08

nie ma czego? tego orkiszu?

koser # 2005-07-08

Nie tylko ja mam ten problem, np. forma 'orkisza' (zboże) znajduje się w rozporządzeniach ministerialnych.

Bezproblemowo mogę pogodzić się z tym że to forma błędna, ale interesuje mnie czy występują inne sytuacje kiedy nazwisko odmienia się inaczej niż wyraz z którym jest związane? Jeśli tak, to skąd się to bierze?

Z góry dzięki.

~gosc # 2005-07-08

Koser, to jest normalne, a ty się dziwisz jakbyś pierwszy raz coś takiego zauważył. Przypadek Grzegorza Laty to tylko pierwszy z brzegu. Bierze się to z potrzeby rozpodobnienia. Jest wygodne, bo w piśmie to masz dużą literę, a w mowie już nie. Więc jak tylko słychać, to się przydaje. Nie ma pióra / nie ma Pióry. Nie ma skrzeku / nie ma Skrzeka. Itd.

~gosc # 2005-07-08

Hehe, wydaje mi się że pierwszy zauważyłem takie różnice. A o potrzebie rozpodobnienia nigdy nie słyszałem :) Thx!

koser # 2005-07-08

'pierwszy raz' miało być

greenpoint # 2005-07-09

jeszcze tyle dopowiem
osoby, istoty żywe, przyjmują w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę -a
nie widziałem (pana) Styropiana (ale: nie widziałem styropianu), nie widziałem (pana) Kleja (ale: nie widziałem kleju), nie widziałem (pana) Korkociąga (ale: nie widziałem: korkociągu), ale rzecz jasna: nie widziałem (pana) Jelenia i nie widziałem jelenia

co do biernika, to decyduje rodzaj męski (a dokładnie jego podrodzaj):
Orkisz (nazwisko) to rzeczownik męskoosobowy, czyli taki gdzie biernik łączymy z formami typu tego, tych, a więc lubię tego Orkisza, lubię tych Orkiszów /rz. męskoosobowe mają w obu liczbach biernik równy dopełniaczowi/
orkisz (zboże), rzeczownik męskorzeczowy, czyli taki gdzie biernik łączymy z formami typu te, te, a więc lubię ten orkisz, lubię te orkisze /rzeczowniki męskorzeczowe mają w obu liczbach biernik równy mianownikowi)

miejscownik w obu taki sam: mówię o (panu) Orkiszu, mówię o orkiszu

O różnicach w odmianie nazwisk (czy w ogóle o tej odmianie) powstało wiele róźnych prac. Odsyłam do biblioteki :-)

Aha jeszcze jedno, należy pamiętać, że nazwiska, które kończą się na spółgłoskę (oraz na samogłoski -a, -o, -e) przyjmują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę -owie, a więc państwo Orkiszowie (nie: orkisze!) i podobnie (państwo) Styropianowie (nie: Styropiany!), państwo Klejowie (nie: Kleje!), (państwo) Korkociągowie (nie: Korkociągi!).

pozdrawiam

~gosc # 2005-07-09

Czymś pośrednim pomiędzy istotami żywymi a przedmiotami są np. nazwy czasopism (nie kupiłem Rebusu czy Rebusa?), teatrów (nie poszedłem do Kalamburu czy Kalambura), hipermarketów (nie odwiedziłem Hitu czy Hita?). Przykład z Kalamburem wziąłem z książki prof. Miodka, który pisze (w podsumowaniu), że nie da się tego ująć w ścisłą definicję.