pantałyk

Moim skromnym zdaniem
pantałyk pochodzi od nazwy góry Pentelikos ( obecnie Penteli), z wnętrza której pozyskiwano marmur na budowę np. Akropolu, pełna była grot, w których można było łatwo zabłądzić, czyli pantałyk można by uznać, że to coś jak właściwa ścieżka w labiryncie, a przenośnie uporządkowany bieg myśli, logiczne wnioskowanie, roztropne postępowanie, rozsądek ( tak jak kiedyś oznaczał w rosyjskim)
Istnieje jeszcze jedno wyjaśnienie, że jest pochodzenia tatarskiego ( tureckiego) i oznacza właściwą drogę, szlak, a zwłaszcza wypraw łupieskich

pantałyk-kopczyk granicny usypany z ziemi lub kamieni dla oznaczenia terenów wypasów.Sypali ;pantałyki; plemiona koczownicze żyjące w pjerwszym tysiącleciu n.e.naterenach wschodniej europy.
W czasach póżniejszych ;pantałyki;służyły jako punkty oriętacyjne w
czasie podróży przez bezdroża ukrainy.
Zbić [się] z pantałyku-oznaczało utratę oriętacji,błądzenie,niepewność itp.
asceta

Według Szymona Kobylińskiego: PANTAŁYK - to TATARSKI SZYK BOJOWY.

Pantałyk, rodzaj umownego miejsca, dawniej podwyższenia, używanego podczas tradycyjnej, staropolskiej gry w Kule. Gra ta do dziś przetrwała w rejonach południowej Francji, w formie o nieco uproszczonych regułach i zasadach, zresztą i tak nikt nie wie naprawdę, po cóż te kule rzuca. Pantałyk tedy, miejsce z którego rzucało się owe najpierw kamienne, później żelazne kule, było to miejsce specjalne, z gliny i łyka udeptane na ziemi, gdzie to rzucający kule panowie stawali, zamach szeroki biorąc, rzucali w kule przeciwnika tak, by je zbić, czyli wybić poza pole gry. Jednak niektórzy co zacieklejsi gracze, w niesportowej iście, ale jakże szlacheckiej duszy bliskiej walce, swoimi kulami starali się zbić nie tyle same kule, co właśnie na pantałyku stojącego przeciwnika - jako że rzuty odbywały się z dwóch pantałyków, naprzeciw siebie, dość niedaleczko. A że odgrażali się przy tym i obelgami obrzucali, tudzież chełpili straszliwie, jako to który drugiego pokona, tako i jeśli przeciwnikowi udawało się uzyskać niesportowe, ale celne trafienie, ów lżący z pantałyku zbity zamilkał zawstydzony, a i nierzadko na zawsze, jako to pamiętnego roku 1678, kiedy to Rozbrat Szczeciniasty Walgierza poczwarę tak z pantałyku zbił, że ten tydzień się odezwać nie mógł! Dziś, kiedy czasy bardziej cywilizowane nadeszły, walka odbywa się jak w czasach dawnych, jeno w uładzonych nieco ochraniaczach.

podano za: http://wiedzmin.zbowid.com.pl/mundi.html

co prawda nie znam się na pantałykach ale wiem że pisze się "orientacja" a nie "oriętacja" moi Wy lingwiści od siedmiu boleści

DO GOśCIA -wiesz jak się pisze
;orientacja; ale nie wiesz co to jest ;pantałyk; a ON wie.Nie tyko TY bo SłAWY NAUKOWE też.Wiedzą CI co czytli i uczyli się z książek wydanych przed pierwszą wojną światową,ostęplowaną pieczęcią,w języku rosyjskim;dozwoleno cenzuroju nomier xxx;.Jeszcze w tamtych czasach nie kożystano z Wielkiej Encyklopedji Radzieckiej która jest obecnie podstawowym żródłem naszych lingwistów. kasander

Do Kasandra - Ty to chyba faktycznie przedwojenny-wtedy analfabetyzm szerzył się na potęgę co to ani pisaty ani czytaty -popatrz co napisałeś w Swoim komentarzu/byk na byku/ -i po co to się mądrzyć??Może jednak warto skorzystać z Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej??

Do Gościa -zgadłeś ,rzeczywiście,jestem przedwojenny.Analfabetyzm był pospolity,szczegulnie na kresach,gdzie mieszkałem.Dzieciństwo to okres wojny i okupacji,sowieckiej póżniej niemieckiej,brak szkoły polskiej nie pozwoliło opanować języka polskiego na Twoim poziomie.Ale w tym ciężkim okresie,w wieku jedynastu lat,przecztałem całą TRYLOGIE Sienkiewicza.Były to stare wydania,sprzed pierwszej wojny świtowej,opatrzone pieczęcią carskiej cenzury.W tych księgach wyczytałem co to jest ;PANTAłYK;.Dziwi mnie że w Polsce najwieksze Sławy Naukowe nie wiedzą co znaczy to słowo.Do tego,wyprowadzają z języka rosyjskiego,włoskiego,itp.Prawda jest rozproszona ale jedni wiedzą więcej,drudzy mniej,nie znaczy że ktoś z malutkich wie to czego nie wiedzą Wielcy.Miło mi się z Tobą korespoduje,przepominasz mi mojego wnóka.Jest tu prezent dla Ciebie.Jestem początkującym internautą i ciężko mi jest pisać.Z poważaniem KASANDER.

pozwolę sobie na krótkie podsumowanie powyższych wypowiedzi metodą kopiuj&wklej TM :

1) pantałyk pochodzi od nazwy góry Pentelikos <od: kibrik>

2) pantałyk-kopczyk granicny usypany z ziemi lub kamieni dla oznaczenia terenów wypasów. (od: ~gosc)

3) PANTAŁYK - to TATARSKI SZYK BOJOWY. <od: gosc>

4) Pantałyk, rodzaj umownego miejsca, dawniej podwyższenia, używanego podczas tradycyjnej, staropolskiej gry w Kule.

w 3/4 pojwia się motyw wzniesienia/góry.

Pantałyk to szlak wytyczony przez zwiadowców tatarskich ( być może kopczykami ) dla nadciągających wojsk.Jeśli sie te znaki usunęło lub poprzestawiało to nadchodzące wojsko nie wiedziało którędy pójść.Stąd: zbić kogoś z pantałyku, czyli pomieszać mu szyki.

... orientacja, ostemplowana, szczególnie - nie dajmy zbić się z pantałyku. Pozdrawiam ...

Ja natomiast polecam lekturę poniższego linka jeśli juz o pantałyk chodzi:
http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=1258

wedle http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=1258 "Słownik języka polskiego pod. Red. W. Doroszewskiego informuje, że polskiemu zbić z pantałyku odpowiada rosyjskie sbit’ s pantałyku, natomiast Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej – że pantałyk pochodzi z rosyjskiego pantałyk.
Etymologiczny słownik języka rosyjskiego M. Vasmera podaje aż trzy hipotezy etymologiczne - pantałyk pochodzi od:
■1) azerbejdżańskiego pand i formantu -lik 'chytrość, wiedza',
■2) ukraińskiego pantalik 'pętla',
■3) bawarskiego pantl 'pętla, problem do rozwiązania'." To drobny fragment objaśnień...

zbić z pantałyku
Zaciekawiło mnie, co oznacza pantałyk w zwrocie zbić z pantałyku. Skąd pochodzi to słowo?
Istotnie, słowo pantałyk jest intrygujące – niejasne znaczeniowo, o niepewnej etymologii. Występuje w słownikach języka polskiego z komentarzem, że zakres jego użycia jest ograniczony do frazeologizmu zbić kogo z pantałyku, czyli 'wprawić w zakłopotanie, pozbawić kogoś pewności siebie, zbić z tropu'. Jedynym znanym mi autonomicznym użyciem słowa pantałyk – choć w specyficznej funkcji – jest taki właśnie tytuł opowiadania (i całego zbioru zawierającego to opowiadanie) Mariana Pilota, Warszawa, 1970 r. Nie przybliża on jednak ani nie wyjaśnia znaczenia słowa; por. stwierdzenie S. Dubisza: „Ową częściową dwuznaczność i nieprzezroczystość semantyczną językowej warstwy omawianych opowiadań M. Pilota sygnalizuje m.in. tytuł całego zbioru, będący zarazem tytułem jednego ze składowych utworów” (Formy i funkcje archaizacji w zbiorze opowiadań Mariana Pilota pt. „Pantałyk”, Prace Filologiczne 1986, XXXIII, s. 386).
Słownik języka polskiego pod. Red. W. Doroszewskiego informuje, że polskiemu zbić z pantałyku odpowiada rosyjskie sbit’ s pantałyku, natomiast Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej – że pantałyk pochodzi z rosyjskiego pantałyk.
Etymologiczny słownik języka rosyjskiego M. Vasmera podaje aż trzy hipotezy etymologiczne - pantałyk pochodzi od:
1) azerbejdżańskiego pand i formantu -lik 'chytrość, wiedza',
2) ukraińskiego pantalik 'pętla',
3) bawarskiego pantl 'pętla, problem do rozwiązania'.
Przydatne do opracowania etymologii i historii pantałyku są dotychczasowe ustalenia: wyraz pojawił się stosunkowo późno (pierwsze poświadczenia w XIX w., zakres występowania ograniczony do języka polskiego, rosyjskiego, białoruskiego i ukraińskiego). Jest to wyraz niesłowański, zapożyczony. Wiele wskazuje na jego orientalną proweniencję, por. zwłaszcza tureckie (często przez język rosyjski dokonywane) zapożyczenia: bałyk, tur. bałyk 'ryba', fraz. (chodzić) na bałyku; basałyk, tur. basałyk, żart 'dziecko, nicpoń'; baszłyk, tur. baszłyk 'rodzaj ciepłego kaptura'; jarłyk, tur. jarłyk 'dekret władców tureckich', paszałyk|paszalik, tur. paszałyk 'prowincja turecka pod zarządem paszy', także szaszłyk, tur. szaszłyk 'potrawa z mięsa'.
Obok formy pantałyk jest poświadczona też postać pantalik: „Najmłodszy z Tutunfowiczów, znany powszechnie z pantaliku swego, z którego niczym zbić go nie było można, odezwał się na pół żartobliwie, na pół durnie” (Eliza Orzeszkowa, Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego).
W rozwiązywaniu historii pantałyku pojawił się też wątek włoski. Od XVI w. W modzie włoskiej (która wraz z Boną Sforzą przybyła do Polski) ważna rolę grały najpierw puntały i puntaliki (por. włoskie puntale 'trzpień w klamrze' etymologicznie związane z łac. pungere 'kłuć' i punctum; stąd pol. punkt, punktualnie), następnie pontały i pontaliki [por. np.: „Co owych nastało dziwnych pontalików, feretów; a snadź już drudzy nie tylko na głowie, ale i na nogach te pontały a te ferety sobie przyprawują” (M. Rej, Zwierzyniec); „U niewiast teraz łańcuchy na szyi wiszą, około szat pontały, na uszach perły, na ręku manele” (Sebastian Petrycy)], a być może później, kiedy owe klamry, guzy, metalowe ozdoby noszone na głowie, szyi, nogach, na sukniach wyszły z mody, pozostały już tylko hiperpoprawne pantaliki, jako ogólna nazwa biżuterii, klejnotów, przenośnie bogactwa, pewności siebie. Zbić kogo z pantałyku to 'odsłonić, pozbawić go oficjalności, świąteczności, przepychu i związanej z tym pewności siebie'.
Mimo wielu prób tajemnica pantałyku pozostaje nierozwiązana!
Serdecznie pozdrawiam
— Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski

Piękna analiza...

Piękna analiza...ale nie prawdziwa.Z całym szacunkiem dla Pani Prof.Krystyny Długosz i jej dorobku naukowego ja ledwo umiejący pisac po polsku podważam cały wywód o pochodzeniu iznaczeniu słowa ;pantałyk;.Nie potrzebne było szukanie żródeł w Bawarii czy Azerbejdżanie,wystarczyło poszukac w polskiej literaturze.Polecam powieśc Ogniem i Mieczem,wydanie z przed I Wojny Światowej.Z poważaniem gośc

W jaki sposób występowanie tego słowa u Sienkiewicza podważa prawdziwość analizy językoznawczyni? Czyżby Sienkiewicz przeprowadził na łamach swojego utworu lepszą analizę, czy może sugerujesz, że to właśnie on owo słowo wymyślił? Proszę rozwinąć myśl, gościu.

Do szulmina.Wcześniej Pani H.Zgółkowa w swoim słowniku pochodzenie słowa;pantałyk;określiła jako rosyjskie,nie zaprzecza temu pani K.Długosz co jest błędem.Pani K.Długosz jako region występowania słowa podaje Polska,Rosja,Ukraina a szuka dowodów pochodzenia w dalekich krajach jak Azerbejdżan czy Bawaria.Wymienia autorów którzy użyli słowa;pantałyk;ale nie ma wśród nich H.Sienkiewicza co znaczy że nie czytała tego starego wydania.H.Sienkiewicz nie wymyślił tego słowa tylko wyjaśnił przypisem-kopczyk graniczny...Następny temat :patyczkowac się;który Pani Profesor umieściła w SJP dla nauki młodego pokolenia.KASANDER Gośc
.S

PANTAŁYK (Pantałykas POSPOLITUS)- to określenie słowa "rosłina" nazywane przez antyczne plemiona indiańskie występujące na terenach Ameryki południowej. W wolnym tłumaczeniu to słowo oznacza patyk z długimi liśćmi. . Encyklopedia

Pantałyk to oznakowanie wytyczające trasę przemarszu armii mongolskiej. W terenie pustynnym był to odpowiednio skonstruowany pagórek, zaś w terenie zalesionym drzewa ze specjalnie obciętymi wierzchołkami. Misjscowa ludność starała się usunąć lub zmienić te oznakowania aby armia wroga straciła orientację w terenie.

Pantałyk to oznakowanie wytyczające trasę przemarszu armii mongolskiej. W terenie pustynnym był to odpowiednio skonstruowany pagórek, zaś w terenie zalesionym drzewa ze specjalnie obciętymi wierzchołkami.Oznakowanie te wykonywały ddziały zwiadowcze idące przed armią. Miejscowa ludność starała się usunąć lub zmienić te oznakowania aby armia wroga straciła orientację w terenie.

"pan ta łyka czy spi?" - takie pytanie zadał pewien Sarmata swemu kompanowi podczas spijania miodów.

Choć to nie naukowe, to moja teoria jest taka:
Pantałyk to górna część gardła.
Gdy ktoś uważa, że mówi coś bardzo mądrze to właśnie tej części gardła używa.
Zbicie z pantałyku, samemu można sobie dopowiedzieć.

Paranoix

Taaa..
A pantarej to część rei, po której w czasie deszczu spływa cała woda z żagla. Wtedy mówi się, że wszystko płynie.

"Pan"-to z greckiego wszechogarniający, "ta"-można wywieść od Tanatosa, bożka śmierci, natomiast "łyk" to nasze słowiańskie łyko, czyli elastyczny materiał pozyskiwany z kory drzew a służący do wiązania i pętania różnych rzeczy. Zatem "pantałyk" to wszechogarniająca, śmiertelna uwięź. Co do jego znaczenia w związku frazeologicznym "zbić z pantałyku", to chodzić może zarówno o uwolnienie kogoś z tej uwięzi, co sprawia, że delikwent jest oszołomiony nowo zdobytą wolnością i szczęściem, jak i o pobicie kogoś będącego na tej uwięzi, co sprawia, że jest jeszcze bardziej zdezorientowany i przygnębiony. ;)
/Gilmijar

Przeszukałem wydanie Ogniem i Mieczem z roku 1901 przepisane na wikisource (http://pl.wikisource.org/wiki/Ogniem_i_mieczem) i słowa pantałyk tam nie znalazłem. Możliwe że chodziło o wydanie z 1884 ale takim nie dysponuje.

czy nie chodzi po prostu o łyko

łyko ...

technicznie rzecz ujmując chodzi o łyko

faktycznie łyko to tzw. "JASNY GWINT"

natomiast w języku obiegowym, przyjęła się forma (/definicja) ogólniejsza,
zawierająca właśnie swój specyficzny, precyzyjny "PODMIOT",
który należy właśnie "ODGAŚĆ" (/odgadnąć)

kto odgadnie ?
kto "odgaści" ?

nie gwarantuję że literatura może cokolwiek w tym pomóc
chociaż faktycznie chodzi o wyłowienie (/wyłuskanie) precyzyjniejszej definicji słowa
w oparciu o kontekstowe przykłady użycia tego słowa

to łyko
tych łyk

deklaracja a definicja ...

deklaracja deklaratywna ?
czy
definicja definitywna ?

ad "gosc # 2014-02-21" z tym Tanatosem to naprawdę odkrycie jakich mało, "panta" też znaczy "wszech", końcówka równie dobrze "łyk" czyli wedle szlachty "miastowy", wyjaśnienie tak samo bez sensu

Jest też stare przysłowie "zbił go z inochody" . Inochoda, inochód to "inny chód" konia wytrenowanego od źrebięcia dla szybszej jazdy (XVI wiek). "Zbić z inochody" oznacza zbicie z tropu, pomieszanie szyków.

Pantałyk to ejakulujący penis w akcie fellatio, złożony z morfemów "pan", "ta" i "łyk", czyli zbić kogoś z pantałyku oznacza dosłownie przerwać akt miłości oralnej.

Haha. Przecież wiecie że łyko to część drzewa sosny. Panta natomiast to "wszystko" (odsyłam do Herkulesa). Pantałyk więc jest to taka uśredniona sosna - JAN KOWALSKI WŚRÓD SOSEN. NIE MA ZA CO.
Przyp:
Atlas Drzew i Sosen - Z. Gałązka, A. Pinia, 2007, isbn: 26487894
Wszystko plybie - Herkules, 1959 p.n.e.
Anonim

Wg. mnie/andrzej/pantałyk to siedzenie na koniu dla jeżdzca jeszcze nie siodło umożliwiało wygodną jazdę konną.uderzenie włócznią to zbicie z pantałyku.

Zaś wg mnie powinieneś podciągnąć się z ortografii, interpunkcji i ogólnie stylu pisania.

TROP jest w słowniku, zaś PANTAŁYK - brak (rzeczownik - objaśnienie).

a według mnie pantałyk to wywyższenie/cokół/gloryfikacja
w przenośni: być na świeczniku, być widocznym

pantałyk to brzmi troche jak pan ta łyk czylli ta, normlanie pan bierze łyka es

jeden pantałyk, a tylu idiotów