SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Styks

niedopuszczalne w grach (i)

Styks

mit. gr. jedna z rzek w Hadesie

-

styks

niedopuszczalne w grach (i)

styks

potocznie: piekło, świat pozagrobowy; hades


KOMENTARZE

~gosc # 2012-04-03

Dlaczego styks małą literą? Które to wydanie Dubisza?

tevex # 2012-04-03

p. kirke, melpomena, armagedon +:
"[...] Można sobie wyobrazić ich użycie w funkcji nazw pospolitych, np. 'hades' jako przenośne określenie miejsca – jednego z wielu – o cechach podobnych do mitycznego Hadesu. W takim wypadku mała litera byłaby uzasadniona.
- Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski"

tevex # 2012-04-03

Wynika z zasad, a słowniki się często zapominają, np.:

WSWO:
"Armagedon lub Armageddon -nu, -nie, mrz, blm
1. [...].
2. przen. <<krwawa, wyniszczająca wojna>>"

Natomiast WSWOiT:
"Armagedon albo Armageddon
1. [...].
2. przen. 'wielki, dramatyczny konflikt, który może przynieść zagładę świata': Film opowiada o nuklearnym armagedonie."

~gosc # 2012-04-03

Masz na myśli zasady pisowniane w ogólności czy tutejsze zasady dopuszczalności słów? Bo że słowniki się często zapominają, to nie jest argument nie tylko za dopuszczeniem (dpl), ale nawet za wprowadzeniem formy (vide "kawiarń-barów", które też wynika z zasad).

tevex # 2012-04-03

Mała litera wynika ze znaczenia, tak jak imiesłów bierny.

~gosc # 2012-04-03

A "kawiarń-barów" wynika z odmiany połączeń wyrazowych pisanych z łącznikiem (odmienia się je tak, jakby to były osobne wyrazy).

Poza tym nie zgadzam się, że mała litera wynika ze znaczenia. Nie piszemy "paryż północy", "druga japonia", "piotr naszych czasów", "polski james dean" etc.

tevex # 2012-04-03

"kawiarń-barów" już przerabialiśmy, jak widać dalej nie rozumiesz, ale nie mam już pomysłu, jak łatwiej to wytłumaczyć. Podanie konkretnej odmiany słowa w słowniku dopuszczalnym wyklucza warianty oboczne, nawet jeśli są poprawne.
Ciekawe przykłady, szkoda że żaden nie jest jednowyrazowy. Słowniki zapominają = popełniają błąd. Nie mogę wpisać znaczenia przenośnego przy wyrazie zaczynającym się od wielkiej litery.

~gosc # 2012-04-03

A jak skomentujesz hasło Babel z tego słownika?
Zrobisz "babel" dpl, bo wynika ze znaczenia?

tevex # 2012-04-03

Według felernych zapisów u Szymczaka i SWO Sobol tak by wynikało, jednak poprawili zapis w USJP i WSWO. Dodatkowo w USJP dodali przykład użycia zwrotu "wieża Babel" w znaczeniu "różnojęzyczne zbiorowisko ludzi", a w Zgółkowej przykład użycia "wieży Babel" w znaczeniu "zamieszanie".

~gosc # 2012-04-04

Właśnie. Dodali przykład użycia zwrotu "wieża Babel" i wychodzi na to, że argument Wynika-Ze-Znaczenia to za mało, by uznać wyraz za dpl.

W obszarze ndpl możecie sobie interpretować bardziej elastycznie (a akurat tam jest jeszcze większy opór!). Osobiście nie mam nic przeciw pisaniu "styks" małą literą w tym ze znaczeń, a nawet to popieram (choć nigdy nie spotkałem się z takim użyciem, ale to ma sens), natomiast przeszkadza mi dpl, które nie ma oparcia w ZDS. Równie dobrze mógłbyś dopisać "kaina", "sajgon", "bonapartego", "winnetou", "depardieu" i "otranto" i powiedzieć, że to wynika z zasad. Bo że każdej nazwy własnej można użyć w znaczeniu przenośnym to TEŻ zasada. Gorsza? Może zróbcie gdzieś aneks do ZDS, w którym podzielicie zasady na te dobre i te złe?

A wracając do "kawiarń-barów", to raczej Ty dalej nie rozumiesz, że ten sam argument Słownik-Się-Zapomniał w jednym przypadku Ci wystarcza, a w drugim nie. Wcale nie dziwię się, że nie masz pomysłu, jak to wytłumaczyć.

tevex # 2012-04-04

Dla takich przypadków byłby brak źródła, tutaj można się oprzeć na słowniku dopuszczalnym. Można zawsze je dodać jako ndpl, ale nie widzę sensu, gdyż słowniki notują te najczęstsze.
A wracając do "kawiarń-barów" (mam nadzieję, że po raz ostatni), w tamtym przypadku słownik wykluczył wariant oboczny, tutaj dodał wariant oboczny. Zanotowanie "motoru" nie upoważnia do dodania "motora", zanotowanie znaczenia przenośnego "Styksu" upoważnia do dodania "styksu".

tevex # 2012-04-04

W końcu istnieje zasada, że odmienne rzeczowniki zakończone na spółgłoskę w dopełniaczu lp. mogą przyjąć końcówkę -u lub -a. ;-)

~gosc # 2012-04-04

kawiarń-barów - słownik wykluczył / słownik się zapomniał *)
styks - słownik wykluczył / słownik się zapomniał *)

*) niewygodne skreślić

tevex # 2012-04-04

Przecież w pierwszym przypadku słownik nie tworzy błędu ortograficznego.

~gosc # 2015-03-17

styks oznacz to jak chcesz

~gosc # 2017-09-04

jakiś powód tej niedopuszczalności?