SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Ostatnie znaczenia

# alergenny 2023-01-29 tevex

wywołujący alergię; alergogenny

powodujący alergię (np. białko alergenne); uczulający

# hydropatia

leczenie wodą (np. kąpiele, natryski, nacierania); wodolecznictwo, hydroterapia, aquaterapia, akwaterapia

# wodolecznictwo

leczenie wodą (np. kąpiele, natryski, nacierania); hydroterapia, hydropatia, aquaterapia, akwaterapia

lecznicze zastosowanie wody, np. natryski, kąpiele itp.; hydroterapia

# hydroterapia

leczenie wodą (np. kąpiele, natryski, nacierania); wodolecznictwo, hydropatia, aquaterapia, akwaterapia

leczenie wodą (kąpiele, natryski, nacierania); wodolecznictwo, hydropatia, aquaterapia

# remastering

komputerowe opracowanie starego nagrania, filmu lub starej gry komputerowej w celu polepszenia jakości

# remake

[czytaj: riMEJK] film lub gra komputerowa stworzone na nowo, z różnym stopniem zmian

[czytaj: riMEJK] nowa wersja dawnego, popularnego filmu

# reboot

[czytaj: ribut]
1. produkcja filmowa lub gra komputerowa podejmująca tematykę wcześniejszej produkcji filmowej lub gry komputerowej, ale niebędąca jej sequelem ani prequelem;
2. środowiskowo: ponowne uruchomienie komputera; restart

[czytaj: ribut] ponowne uruchomienie komputera; restart

# gwiazdkowy

1. Gwiazdka; bożonarodzeniowy;
2. gwiazdka

przymiotnik od: gwiazdka

# firka

1. staropolska moneta miedziana;
2. dawniej:
a) drobnostka, głupstwo, bagatela;
b) osoba bez znaczenia;
3. regionalnie: roztrzepana dziewczyna; trzpiotka

1. dawna moneta wartości 4 groszy;
2. przestarzałe: drobnostka, głupstwo;
3. przenośne: dziewczyna roztrzepana, trzpiot

# kijowy

1. potocznie: kiepski, lichy, marny;
2. związany z kijem, np. sport kijowy

1. potoczne: kiepski, lichy;
2. rzadko: związany z kijem, np. sport kijowy

# krasny

1. piękny, urodziwy, przystojny;
2. poetycko: czerwony, jaskrawoczerwony

poetyckie:
1. śliczny, piękny;
2. jaskrawoczerwony

# ongiś

przestarzale: kiedyś, swego czasu; ongi

książkowe: dawniej, kiedyś; ongi

# ongi

przestarzale: kiedyś, swego czasu; ongiś

książkowe: dawniej, kiedyś; ongiś

# cieśń

1. miejsce w organizmie, w którym narządy lub ich części ciasno do siebie przylegają;
2. ciasnota, ciasne miejsce; ścisk, tłok

książkowe: ciasnota, ciasne miejsce; ścisk, tłok

# nicestwo

dawniej: nicość, niebyt, nieistnienie

przestarzałe albo książkowe: nicość, marność

# resentyment

niechęć, niezadowolenie, uraza do kogoś odczuwane przez dłuższy czas

książkowe: uraza, niezadowolenie, niechęć

# śniadać

przestarzale: jeść śniadanie; śniadaniować

przestarzałe, dziś książkowe: jeść pierwszy posiłek danego dnia, jeść rano; śniadaniować

# sobaczy

przestarzale: właściwy psu; psi

przestarzałe lub książkowe: właściwy psu; psi

# godziwy

taki, który spełnia oczekiwania i nikogo nie poniża; odpowiedni, słuszny, uczciwy

książkowe: odpowiedni, uczciwy (zwłaszcza, jeśli chodzi o jakąś zapłatę, np. napiwek)

# krasić

okraszać;
1. zaprawiać potrawę okrasą; omaszczać;
2. zdobić, upiększać; doprawiać;
3. farbować, powodując dekoracyjny rezultat

1. zaprawiać potrawę okrasą;
2. poetyckie: zdobić;
3. regionalne: farbować, zdobić, zwłaszcza jajka wielkanocne

# crème de la crème maf

[czytaj: krem de la krem] przenośnie: śmietanka (coś najlepszego)

[czytaj: krem de la krem] przenośnie: śmietanka towarzyska

# doliniarski tevex

środowiskowo: złodziejski

gwarowe: złodziejski

# włósie

dawniej: włosie - sztywne włosy zwierzęce, najczęściej końskie, używane w tapicerstwie

przestarzałe, dziś tylko gwarowe: sztywne włosy zwierzęce, najczęściej końskie, stosowane w tapicerstwie; włosie

# złupić

1. napaść i obrabować;
2. oszukując, pozbawić kogoś pieniędzy lub innych dóbr;
3. dawniej: zdjąć, zedrzeć z czegoś zewnętrzną warstwę, np. korę z drzewa; dziś w wyrażeniu "złupić z kogoś skórę" - zmusić kogoś do zapłacenia dużej sumy za coś, co nie jest warte takich pieniędzy

1. książkowe: ograbić, obrabować;
2. dawne: zdjąć, zedrzeć z czegoś zewnętrzną warstwę, np. korę z drzewa; dziś w wyrażeniu "złupić z kogoś skórę" - zmusić kogoś do zapłacenia dużej sumy za coś, co nie jest warte takich pieniędzy

# letniczek

dawniej:
1. letnia sukienka;
2. altanka

dawne: sukienka letnia

# partaninka

zdrobnienie od: partanina

zdrobniałe określenie na partaninę, słabo płatną pracę, która jest zazwyczaj niekoniecznym, dodatkowym źródłem przychodów

# translokować

przenosić (przenieść) w inne miejsce; przemieszczać (przemieścić)

książkowo: przenieść, przenosić na inne miejsce; przemieścić, przemieszczać

# ślubować

składać (złożyć) przysięgę; przysięgać, zaprzysięgać, poprzysięgać

złożyć, składać przysięgę

# sukcedować

1. w prawie: dziedziczyć (odziedziczyć), otrzymywać (otrzymać) w spadku;
2. dawniej: następować (nastąpić) po kimś lub po czymś

w prawie: odziedziczyć, dziedziczyć, otrzymać, otrzymywać coś w spadku

# reeksportować

eksportować (wyeksportować) towary sprowadzone z zagranicy

eksportować towary sprowadzone z zagranicy

# reduplikować

podwajać (podwoić), powtarzać (powtórzyć) coś

podwajać, powtarzać coś

# kwarantannować

potocznie: przebywać w izolacji ze względu na panującą epidemię

# kwarantannować

potocznie:
1. poddawać (poddać) kwarantannie;
2. kwarantannować się - odbywać (odbyć) kwarantannę

potocznie:
1. poddawać kwarantannie;
2. kwarantannować się - odbywać kwarantannę

# superauto

potocznie: świetny samochód; superbryka

# superbryka

potocznie: świetny samochód; superauto

potocznie: świetny samochód

# koniowód

dawny żołnierz pilnujący koni podczas pieszych walk kawalerzystów

# koń

1. ssak nieparzystokopytny hodowany jako zwierzę domowe, pociągowe lub wierzchowe;
2. figura szachowa w kształcie głowy konia; konik, skoczek;
3. zabawka dziecięca wyobrażająca konia;
4. podłużna skrzynka do ćwiczeń gimnastycznych;
5. żartobliwie: penis; kuśka, banan, ptaszek;
6. koń mechaniczny - jednostka mocy silnika;
7. koń trojański - złośliwe oprogramowanie o destruktywnym działaniu, instalujące się i działające w ukryciu; trojan;
8. koń plamisty - gatunek ryby z rodziny karpiowatych; koń pstry

1. ssak nieparzystokopytny hodowany jako zwierzę domowe, pociągowe lub wierzchowe
2. figura szachowa w kształcie głowy konia; skoczek
3. zabawka dziecięca, koń na biegunach
4. urządzenie do ćwiczeń gimnastycznych
5. koń mechaniczny

# kózka

1. zdrobnienie od: koza;
2. ekspresywnie: młoda dziewczyna;
3. rodzaj owadów z rodziny szarańczowatych;
4. przedstawiciel nadrodziny chrząszczy z podrzędu wielożernych;
5. gatunek ryby z rodziny piskorzowatych, np. kózka aralska

1. zdrobnienie od: koza;
2. gatunek chrząszcza;
3. ryba z rodziny piskorzowatych, żyjąca w wodach stojących i bieżących

# transgenderysta

[czytaj: transdżenderysta] osoba z zaburzeniem tożsamości płciowej polegającym na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualista, transgender

# transgender

[czytaj: transdżender] osoba z zaburzeniem tożsamości płciowej polegającym na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualista, transgenderysta

# transgender

[czytaj: transdżender] zaburzenie tożsamości płciowej polegające na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualność, transseksualizm, transpłciowość

# transpłciowość

zaburzenie tożsamości płciowej polegające na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualność, transseksualizm, transgender

rozbieżność między płcią odczuwaną a biologiczną budową ciała; transseksualność

# transseksualizm

zaburzenie tożsamości płciowej polegające na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualność, transpłciowość, transgender

zaburzenie tożsamości płciowej polegające na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualność

# transseksualność

zaburzenie tożsamości płciowej polegające na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualizm, transpłciowość, transgender

zaburzenie tożsamości płciowej polegające na rozbieżności między psychicznym poczuciem płci a biologiczną budową ciała; transseksualizm

# efemerydalny 2023-01-28

efemeryczny;
1. krótkotrwały, przelotny, przemijający bez pozostawienia po sobie znaczącego wpływu na otoczenie;
2. potocznie: będący efemerydą - rośliną

przemijający szybko i bez śladu

# efemeryczny

efemerydalny;
1. krótkotrwały, przelotny, przemijający bez pozostawienia po sobie znaczącego wpływu na otoczenie;
2. potocznie: będący efemerydą - rośliną

złudny, szybko przemijający, krótkotrwały

# transgenderowy

[czytaj: transdżenderowy] taki, którego płeć biologiczna nie odpowiada jego odczuciom i zachowaniom; transgenderyczny, transpłciowy

# transgenderyczny

[czytaj: transdżenderyczny] taki, którego płeć biologiczna nie odpowiada jego odczuciom i zachowaniom; transgenderowy, transpłciowy

# transpłciowy

taki, którego płeć biologiczna nie odpowiada jego odczuciom i zachowaniom; transgenderyczny, transgenderowy

# cisgenderyczny

[czytaj: c-isdżenderyczny] środowiskowo: identyfikujący się z płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie cech biologicznych; cisgenderowy, cispłciowy, cisseksualny

# cisgenderowy

[czytaj: c-isdżenderowy] środowiskowo: identyfikujący się z płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie cech biologicznych; cisgenderyczny, cispłciowy, cisseksualny

[czytaj: c-isdżenderowy] środowiskowo: taki, którego tożsamość płciowa odpowiada płci wpisanej w akcie urodzenia; nietransseksualny

# cisseksualny

[czytaj: c-isseksualny] środowiskowo: identyfikujący się z płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie cech biologicznych; cispłciowy, cisgenderowy, cisgenderyczny

psychiczne identyfikujący się z płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie cech biologicznych

# cispłciowy

[czytaj: c-ispłciowy] środowiskowo: identyfikujący się z płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie cech biologicznych; cisseksualny, cisgenderowy, cisgenderyczny

identyfikujący się z płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie cech biologicznych

# tetra

1. lekka tkanina bawełniana, używana w kuchni lub do szycia pieluch;
2. wyrób z tetry - tkaniny;
3. nazwa zwyczajowa tetrachlorometanu (czterochlorku węgla);
4. ryba akwariowa z rodziny kąsaczowatych, np. tetra cesarska

1. czterochlorek węgla, środek gaśniczy
2. lekka tkanina bawełniana, używana do wyrobu pieluch;
3. ryba akwariowa z kąsaczowatych, np. żałobniczka, bystrzyk czerwony

# błyszczyk

1. bezbarwna szminka do warg; błyszczek;
2. przynęta imitującą rybę do łowienia na wędkę ryb drapieżnych; błystka, błyszczka, błyszcz, błysk;
3. rodzaj ryb z rodziny kąsaczowatych;
4. rodzaj ryb z rodziny żuwakowatych

1. przynęta imitującą rybę do łowienia na wędkę ryb drapieżnych; błystka; błyszczka; błyszcz; błysk;
2. bezbarwna szminka do warg; błyszczek

# klepiec

gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych; sapa

# rogatnica

1. rodzaj rozwidlonego rumpla, element składowy urządzenia sterowego; sterownica;
2. gatunek ryby z rodziny rogatnicowatych

# tuszka

1. ubita sztuka drobiu lub królika, zająca po wstępnej obróbce;
2. odgłowiona i wypatroszona ryba; tusza;
3. zdrobnienie od: tusza

1. zdrobnienie od: tusza;
2. ubita sztuka drobiu

# zarozumialski

zarozumiały, bufoniasty, nadęty, pyszny;
1. nadmiernie pewny siebie i uważający się za lepszego od innych;
2. świadczący o takiej postawie, np. zarozumialski ton

# wypikselizować

zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; spikselizować, spikselować, zapikselizować, zapikselować, wypikselować

zniekształcić obraz cyfrowy bądź obraz wideo tak, że widoczne są duże piksele zamiast obrazu

# wypikselować

zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; spikselizować, spikselować, zapikselizować, zapikselować, wypikselizować

zamazać na zdjęciu lub nagraniu wideo część obrazu, w celu uniemożliwienia rozpoznania niektórych szczegółów

# zapikselizować

zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; spikselizować, spikselować, zapikselować, wypikselować, wypikselizować

zniekształcić obraz cyfrowy bądź obraz wideo tak, że widoczne są duże piksele zamiast obrazu

# zapikselować

zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; spikselizować, spikselować, zapikselizować, wypikselować, wypikselizować

# spikselizować

zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; spikselować, zapikselować, zapikselizować, wypikselować, wypikselizować

spikselować;
1. zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo tak, że widoczne są jedynie duże piksele;
2. obniżać rozdzielczość obrazu w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów

# spikselować

zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; spikselizować, zapikselować, zapikselizować, wypikselować, wypikselizować

spikselizować;
1. zniekształcić obraz cyfrowy lub obraz wideo tak, że widoczne są jedynie duże piksele;
2. obniżać rozdzielczość obrazu w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów

# pikselizować

zniekształcać obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; pikselować

# pikselować

zniekształcać obraz cyfrowy lub obraz wideo, ukazując poszczególne piksele, zwykle w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów; pikselizować

pikselizować;
1. zniekształcać obraz cyfrowy lub obraz wideo tak, że widoczne są jedynie duże piksele;
2. obniżać rozdzielczość obrazu w celu uniemożliwienia rozpoznania określonych szczegółów

# zaidentyfikować

uczynić identyfikowalnym, rozpoznawalnym

# zabiwakować

1. spędzić noc pod gołym niebem lub w namiotach;
2. środowiskowo: spędzić noc w prowizorycznym schronieniu w ścianie skalnej podczas długiej wspinaczki

biwakować

# zabeczkować

zamknąć jakiś produkt w beczce

beczkować

# wysiewka

kruszywo drogowe, mieszanina piasku i żwiru, wydobywana z rzek lub w piaskarni; pospółka

# wstrzał

1. strzelenie z broni palnej w określony punkt;
2. w łowiectwie: miejsce, którędy pocisk dostał się do ciała dużego zwierzęcia łownego;
3. w piłce nożnej: posłanie piłki w określone miejsce po wielokrotnych próbach właściwego wycelowania

# wspominki

potocznie: modlitwy odmawiane w kościele za dusze zmarłych; wypominki

wspominanie czegoś, kogoś

# wypominki

modlitwy odmawiane w kościele za dusze zmarłych; wspominki

modlitwy odmawiane w kościele za dusze zmarłych

# abszmak

niesmak, absmak; przestarzale:
1. odraza, wstręt, obrzydzenie;
2. przykry smak w ustach

niesmak, zniesmaczenie, zwłaszcza spowodowane czyimś zachowaniem; absmak

# absmak

niesmak, abszmak;
1. odraza, wstręt, obrzydzenie;
2. przykry smak w ustach

abszmak;
1. niesmak, zniesmaczenie, zwłaszcza spowodowane czyimś zachowaniem;
2. nieprzyjemny smak

# car

1. dawny władca w Rosji, Bułgarii lub Serbii;
2. żartobliwie: osoba najważniejsza w jakiejś grupie lub najlepsza w jakiejś dziedzinie

hist. władca rosyjski, bułgarski lub serbski

# habushu

[czytaj: habuszu] wysokoprocentowy japoński napój alkoholowy na bazie awamori

[czytaj: habuszu] wysokoprocentowy japoński napój alkoholowy na bazie awamowi

# tyrknąć

regionalnie: zadzwonić, zatelefonować; dryndnąć

pot. zadzwonić do kogoś; dryndnąć

# paskudnik

paskudna, paskud; pejoratywnie:
1. brzydki, nieurodziwy mężczyzna; brzydul, brzydal, pokraka, szkarada;
2. mężczyzna budzący niechęć, zachowujący się źle, niestosownie do sytuacji

1. człowiek brzydki, paskudny
2. człowiek złośliwy, przykry, paskudny

# paskuda

pejoratywnie:
1. brzydka, nieurodziwa kobieta; brzydula, pokraka, szkarada;
2. kobieta budząca niechęć, zachowująca się źle, niestosownie do sytuacji;
3. coś brzydkiego, niesmacznego, nieprzyjemnego; paskudztwo

osoba paskudna, budząca odrazę lub jakakolwiek inna istota z wyglądu odrażająca, brzydka

# paskud

paskuda, paskud; pejoratywnie:
1. brzydki, nieurodziwy mężczyzna; brzydul, brzydal, pokraka, szkarada;
2. mężczyzna budzący niechęć, zachowujący się źle, niestosownie do sytuacji

osoba budząca odrazę, zachowująca się źle, niestosownie do sytuacji; paskudnik, paskuda

# paskuda

paskudnik, paskud; pejoratywnie:
1. brzydki, nieurodziwy mężczyzna; brzydul, brzydal, pokraka, szkarada;
2. mężczyzna budzący niechęć, zachowujący się źle, niestosownie do sytuacji

osoba budząca odrazę, zachowująca się źle, niestosownie do sytuacji; paskudnik, paskud

# Pasadena

nazwa kilku miejscowości w USA

# Wielsk

miasto w Rosji

# Linia

1. miasto w Czadzie;
2. wieś w Polsce

wieś w Polsce

# Złoty Potok

1. nazwa kilku miejscowości w Polsce;
2. osiedle na Ukrainie;
3. jezioro na Pojezierzu Łagowskim;
4. rzeka w Górach Opawskich;
5. nazwa kilku potoków w Polsce

1. nazwa trzech miejscowości w Polsce;
2. osiedle na Ukrainie;
3. jezioro na Pojezierzu Łagowskim;
4. rzeka w Górach Opawskich;
5. nazwa kilku potoków w Polsce

# Wróblew

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

# Wierzchowo

1. nazwa kilku wsi w Polsce;
2. jezioro na Pojezierzu Drawskim

1. nazwa trzech wsi w Polsce;
2. jezioro na Pojezierzu Drawskim

# Turośl

nazwa kilku miejscowości w Polsce

nazwa trzech miejscowości w Polsce

# Strzyżewice

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

# Strzelce Wielkie

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

# Staniszewo

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

# Sowno

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

# Sonora

1. stan w Meksyku;
2. nazwa kilku miast w USA;
3. pustynia w USA

1. stan w Meksyku;
2. nazwa trzech miast w USA;
3. pustynia w USA

# Siekierki

1. nazwa kilku wsi w Polsce;
2. część Warszawy

1. nazwa trzech wsi w Polsce;
2. część Warszawy

# Sadowne

nazwa kilku miejscowości w Polsce

nazwa trzech miejscowości w Polsce

# Rzeczyca

1. nazwa wielu miejscowości i ich części w Polsce;
2. nazwa kilku miejscowości i ich części na Białorusi;
3. nazwa kilku wsi na Ukrainie;
4. nazwa kilku rzek w Polsce

# Rząśnik

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

# Rusiec

nazwa kilku wsi w Polsce

nazwa trzech wsi w Polsce

następne >