Ostatnie znaczenia

miasto na Ukrainie

1. zdrobnienie od: kotew;
2. rodzaj roślin wodnych z rodziny krwawnicowatych

1. zdrobnienie od: kotew;
2. kotewka orzech wodny - roślina wodna o jadalnych owocach

podobny do koloru cegły; pomarańczowoczerwony, ceglany

1. zrobiony z cegły;
2. koloru cegły; pomarańczowoczerwony

1. niewielki chrząszcz z rodziny stonkowatych, szkodnik roślin uprawnych;
2. pejoratywnie: zbyt duża liczba ludzi; szarańcza;
3. potocznie: mały autobus do przewożenia niewielkiej liczby ludzi;
4. środowiskowo: lokomotywa spalinowa oznaczana w PKP jako SM-42 lub SP-42

1. niewielki chrząszcz z rodziny stonkowatych, szkodnik roślin uprawnych;
2. pejoratywnie: zbyt duża liczba ludzi; szarańcza;
3. potocznie: mały autobus do przewożenia niewielkiej liczby ludzi;
4. potocznie: popularny typ lokomotywy spalinowej mającej

żartobliwie: prostytutka oferująca swoje usługi w ruinach budynków w powojennej Polsce

1. koń poruszający się w wolnym tempie; stępak;
2. potocznie:
a) obszerny but nieprzylegający do stopy;
b) osoba poruszająca się bardzo powoli

powolny koń, poruszający się wolnym stępem

koń poruszający się w wolnym tempie; człapak

zimnokrwisty koń o masywnej budowie ciała

u kręgowców: część ciała łącząca stopę z golenią

tylna część stopy

1. osoba zgłaszająca w urzędzie zamiar zawarcia małżeństwa;
2. dawniej: narzeczony

dawniej o osobie mającej zawrzeć związek małżeński

rezygnować z karania określonego rodzaju czynów, łagodzić kary za pewne rodzaje przestępstw

ograniczać zakres czynów uznawanych za karalne, łagodzić kary za pewne rodzaje przestępstw

w Polsce Ludowej:
1. potocznie: kobieta uprawiająca prostytucję za dewizy (zagraniczne środki płatnicze);
2. środowiskowo: oddział Milicji Obywatelskiej do zwalczania handlu dewizami

potocznie: kobieta uprawiająca prostytucję za dewizy (zagraniczne środki płatnicze)

mający wiele pni

lek psychotropowy o silnym i długotrwałym działaniu przeciwdrgawkowym i przeciwlękowym

format bezstratnej kompresji dźwięku

hormon peptydowy zbudowany z 37 aminokwasów wytwarzany w trzustce

w ciemnościach, w nocy, bez światła

w ciemnościach, w nocy, bez światła (np. Czemu siedzisz tutaj po ciemku?)

gatunek słodkowodnej ryby promieniopłetwej, potocznie nazywany węgorzem elektrycznym

węgorz elektryczny

podłużny tłuczek do kruszenia, miażdżenia różnych substancji lub materiałów albo do wbijania czegoś w podłoże; stąpor

drewniane, proste urządzenie na korbę do rozdrabniania ziaren, soli, itp.

rzadko: podłużny tłuczek do kruszenia, miażdżenia różnych substancji lub materiałów albo do wbijania czegoś w podłoże; stępor

potocznie: byczyć się - próżnować, nic nie robić; leniuchować, lenić się, obijać się

byczyć się: leniuchować

1. utwór komediowy z szybką akcją i elementami karykatury oraz groteski; farsa;
2. dawniej: żart, figiel, dowcip

1. zabawny utwór sceniczny
2. dawniej żart, figiel, dowcip

1. zaganianie zwierzyny łownej w kierunku stanowisk myśliwskich; nagonka;
2. zespół naganiaczy; nagonka, otoka;
3. dawniej: zorganizowane działania skierowane przeciwko komuś, np. nielubianej osobie lub przeciwnikowi politycznemu; nagonka;
4. mieszkanka Nagano

1. zaganianie zwierzyny łownej w kierunku stanowisk myśliwskich; również: zespół naganiaczy; nagonka
2. mieszkanka Nagano

1. taki, który nie miał miejsca, nie zdarzył się mimo uprzednich planów (niedoszły ślub)
2. o człowieku: taki, który nie urzeczywistnił zamierzeń (np. niedoszły magister)

1. taki, który nie miał miejsca, nie zdarzył się mino uprzednich planów (niedoszły ślub)
2. o człowieku: taki, który nie urzeczywistnił zamierzeń (np. niedoszły magister)

pogardliwie: drobnomieszczanka; filisterka, kołtunka

pogardliwie: drobnomieszczanin; filister, kołtun

1. dotyczący położenia geograficznego jakiegoś terenu, które wpływa na jego pozycję polityczną;
2. związany z teorią zakładającą, że funkcjonowanie państw zależy od ich położenia geograficznego

→ geopolityka

w gwarze przestępczej (więziennej): ręka

młodzieżowo: do zobaczenia

1. wykonywać wykres pracy silnika za pomocą indykatora;
2. dawniej: wskazywać, pokazywać

przeprowadzać wstępne głosowanie

1. boraks rodzimy - minerał zbudowany głównie z uwodnionego boranu sodu; tynkal, tinkal;
2. potocznie: sól sodowa kwasu borowego, tworząca boraks rodzimy; tetraboran sodu

uwodniony boran sodu; tinkal

1. potocznie: odcinek drogi z Berlina do Królewca, przebiegający przez Polskę;
2. dawny płaskodenny statek rzeczny, rodzaj barki;
3. dawny kryty powóz konny dla czterech osób, z dużymi oknami;
4. dawna srebrna moneta pruska;
5. przestarzale: berlinianka (mieszkanka Berlina)

1. rodzaj barki (szkuta);
2. dawny pojazd, dwuosobowa kareta o 4 kołach;
3. dawna srebrna moneta pruska
4. mieszkanka Berlina; berlinianka (częściej)

minerał zbudowany głównie z uwodnionego boranu sodu; tinkal, boraks rodzimy

minerał, uwodniony boran sodu

minerał zbudowany głównie z uwodnionego boranu sodu; tynkal, boraks rodzimy

uwodniony boran sodu, bezbarwny, biały lub szary minerał wykorzystywany do otrzymywania związków boru; boraks rodzimy

1. o maszynach i urządzeniach: działający z wykorzystaniem siły tarcia;
2. wykonany z materiału odpornego na ścieranie

działający z wykorzystaniem siły tarcia

zwrot grzecznościowy używany dla podtrzymania kontaktu z rozmówcą; panie dobrodzieju, panie dzieju

zwrot grzecznościowy używany dla podtrzymania kontaktu z rozmówca; panie dobrodzieju, panie dzieju

nazwisko

nazwisko polskie, m.in. Iwo Odrowąż (?-1229), kanclerz Leszka Białego w latach 1206-18, biskup krakowski od roku 1218

[czytaj: kari lub kary] kari;
1. przyprawa będąca mieszanką m.in. pieprzu, kolendry, kurkumy, imbiru, chili i gorczycy;
2. potrawa z dodatkiem tej przyprawy

[czytaj: kari lub kary] kari;
1. przyprawa będąca mieszanką m.in. pieprzu, kolendry, kurkumy, imbiru, chili i gorczycy;
2. potrawa dodatkiem tej przyprawy

1. małpa z rodziny płaksowatych, zamieszkująca tereny Ameryki Południowej;
2. członkini katolickiego zakonu żeńskiego: Zgromadzenie Sióstr Kapucynek Najświętszego Serca Jezusa

1. małpa z rodziny długoogoniastych, zamieszkująca tereny Ameryki Południowej;
2. członkini katolickiego zakonu żeńskiego: Zgromadzenie Sióstr Kapucynek Najświętszego Serca Jezusa

dawniej: ritornel, ritornello;
1. siedemnastowieczny taniec francuski odznaczający się się szybkim tempem i trójdzielnym metrum;
2. muzyka do tego tańca;
3. we wczesnych operach XVII wieku: ustęp instrumentalny o charakterze interludium, poprzedzający arię lub następujący po niej;
4. włoska forma poetycka, składająca się z trzywersowych strof, w których rymuje się wers pierwszy z trzecim;
5. w piętnastowiecznym madrygale: ostatnie dwa wersy zwrotki;
6. instrumentalny refren w pieśni zwrotkowej zwanej arią, wykonywany po każdej zwrotce, popularny w Niemczech w XVII wieku

ritornel, rytornel (dawniej);
1. siedemnastowieczny taniec francuski odznaczający się się szybkim tempem i trójdzielnym metrum;
2. muzyka do tego tańca;
3. we wczesnych operach XVII wieku: ustęp instrumentalny o charakterze interludium, poprzedzający arię lub następujący po niej;
4. włoska forma poetycka, składająca się z trzywersowych strof, w których rymuje się wers pierwszy z trzecim;
5. w piętnastowiecznym madrygale: ostatnie dwa wersy zwrotki;
6. instrumentalny refren w pieśni zwrotkowej zwanej arią, wykonywany po każdej zwrotce, popularny w Niemczech w XVII wieku

ritornel, rytornel (dawniej);
1. siedemnastowieczny taniec francuski odznaczający się się szybkim tempem i trójdzielnym metrum;
2. muzyka do tego tańca;
3. we wczesnych operach XVII wieku: ustęp instrumentalny o charakterze interludium, poprzedzający arię lub następujący po niej;
4. włoska forma poetycka, składająca się z trzywersowych strof, w których rymuje się wers pierwszy z trzecim;
5. w piętnastowiecznym madrygale: ostatnie dwa wersy zwrotny;
6. instrumentalny refren w pieśni zwrotkowej zwanej arię, wykonywany po każdej zwrotce, popularny w Niemczech w XVII wieku

ritornello, rytornel (dawniej);
1. siedemnastowieczny taniec francuski odznaczający się się szybkim tempem i trójdzielnym metrum;
2. muzyka do tego tańca;
3. we wczesnych operach XVII wieku: ustęp instrumentalny o charakterze interludium, poprzedzający arię lub następujący po niej;
4. włoska forma poetycka, składająca się z trzywersowych strof, w których rymuje się wers pierwszy z trzecim;
5. w piętnastowiecznym madrygale: ostatnie dwa wersy zwrotki;
6. instrumentalny refren w pieśni zwrotkowej zwanej arią, wykonywany po każdej zwrotce, popularny w Niemczech w XVII wieku

nazwisko

nazwisko

substancja do nadawania czemuś czarnego koloru; czernidło

1. substancja do nadawania czemuś czarnego koloru; czarnidło;
2. zawiesina materiałów ogniotrwałych i pyłu grafitowego w wodzie;
3. dawniej: atrament, tusz

zawiesina pyłu grafitowego i materiałów ogniotrwałych w wodzie

1. utwór o żartobliwym i satyrycznym charakterze, zwykle operujący mało wyrafinowanym humorem;
2. burleska filmowa - gatunek filmowy o komicznym i satyrycznym charakterze, posługujący się slapstickiem, karykaturą, parodią i trawestacją; film slapstickowy

1. utwór komiczny, w którym ulegają zderzeniu wzniosłość z wulgarnością, wykorzystujący środki karykatury, groteski, parodii, trawestacji;
2. gatunek filmowy o takich cechach;
3. krótki utwór instrumentalny o żartobliwym charakterze

doprowadzić osoby lub grupy osób do wzajemnej wrogości; skonfliktować, skłócić, poróżnić

doprowadzić do powstania niechęci lub wrogości między ludźmi

doprowadzać osoby lub grupy osób do wzajemnej wrogości; konfliktować, skłócać, poróżniać

wyszukiwać różnice poglądów, postaw i ukazywać je tak, by skłócić ludzi lub środowiska, wrogo je do siebie usposobić

zapis aktywności ruchowej organizmu zarejestrowany przez aktograf

zapis aktywności ruchowej organizmy, zwykle z jednego lub kilku cykli dobowych

tropikalne drzewo z rodziny ślazowatych; durian

tropikalna roślina z rodziny wełniakowatych; durian

1. tropikalne drzewo z rodziny ślazowatych; zybuczkowiec;
2. owoc tego drzewa

tropikalna roślina z rodziny wełniakowatych; zybuczkowiec

1. rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych; żyźnica;
2. rajgras wyniosły - gatunek trawy luźnokępowej; owsik wyniosły, rajgras francuski, żyźnica wyniosła, owies pastewny

gatunek trawy luźnokępkowej wieloletniej; owsik wyniosły

1. wiecznie zielone drzewo pochodzące z Azji; longan;
2. rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych; rajgras

drzewo owocowe z rodziny mydleńcowatych, uprawiane w Azji Południowo-Wschodniej

1. wiecznie zielone drzewo pochodzące z Azji; żyźnica;
2. owoc tego drzewa

wiecznie zielone drzewo o jadalnych owocach

1. zasadnicza cecha czegoś, element dominujący;
2. w statystyce: wartość cechy występującej najczęściej w badanej zbiorowości statystycznej;
3. piąty dźwięk gamy, na którym budowany jest akord;
4. najdłużej utrzymujący się dźwięk, na którym recytowany jest tekst psalmu

muz., trójdźwięk zbudowany od piątego stopnia gamy; w statystyce: (wartość modalna, moda) jest wariantem cechy, który najczęściej występuje w badanej zbiorowości statystycznej

1. zniszczyć, rozwalić w gwałtowny sposób;
2. zadziałać na szkodę kogoś lub czegoś

zniszczyć

1. niszczyć, rozwalać w gwałtowny sposób;
2. działać na szkodę kogoś lub czegoś

rozwalać, burzyć, niszczyć

żartobliwie: woda sodowa z ulicznego saturatora, podawana w czasach PRL-u w szklance wielorazowego użytku, płukanej pobieżnie metodą natryskową

woda z sokiem z ulicznego saturatora

mający kształt czworościanu; czworościenny

mający kształt czworościanu; czworościanowy

mający cztery ściany

intensywnie tuczona kura, kaczka, gęś (także indyk lub królik), przeznaczona na ubój

w zootechnice: intensywnie tuczone kurczę (także młoda kaczka, młody indyk lub królik), przeznaczone na ubój

1. zwierzęta hodowlane; żywy inwentarz;
2. przestarzale: ludzie biedni; biedota, nędza;
3. dawniej: skromny dobytek, ubogie gospodarstwo

przestarzale: skromny dobytek, ubogie gospodarstwo

dawna budowla na wsi, w której pomieszczenia mieszkalne i gospodarskie były pod jednym dachem; zagroda (chata) łemkowska

zagroda łemkowska

1. paląc fajkę, wypuścić dym, wydając charakterystyczny odgłos wargami;
2. wydać krótki, urwany dźwięk, przypominający odgłos pykania z fajki;
3. potocznie:
a) zagrać w coś;
b) wykonać jakąś czynność, np. pyknąć fotkę, mejla, kawę;
4. żartobliwie: zakończyć się zgodnie z oczekiwaniami, np. kariera (nie) pykła

1. paląc fajkę, wypuścić dym, wydając charakterystyczny odgłos wargami;
2. zapalić fajkę

związany ze "starą Wisłą", starorzeczem Wisły

nazwisko

nazwisko

nazwisko

taki, którego ktoś nie poznał lub nie doświadczył; nieznany, obcy

nazwisko

regionalnie: matka zięcia lub synowej

lekarz od oczu; oftalmolog

lekarz specjalizujący się w okulistyce; oftalmolog

dawniej: strzelecki

będący wypukłą częścią czegoś

w kolorze lub odcieniu buraczkowym

obowiązek zwożenia opału do dworu w dawnych wsiach pańszczyźnianych

nazwisko

1. wspólne spędzanie czasu w większej grupie, zwykle na imprezie związanej z góralską kulturą ludową;
2. dawniej: wizyta, odwiedzenie

1. potocznie: bójka, bicie kogoś; nawalanka, bijatyka;
2. niewywiązywanie się z obowiązków lub niedbałe ich wykonywanie; fuszerka, partactwo, nawalanka

ktoś, kto nawala, nie wywiązuje się z obowiązków

przestarzałe: taki, który należy do nauczyciela lub jest związany z nauczycielem; belferski, bakalarski, nauczycielski

osoba potrafiąca nastawiać kręgi kręgosłupa tak, aby nie uciskały korzonków nerwowych; kręgarz

natarzać się - znużyć się, zmęczyć długotrwałym tarzaniem

poszarpać, potarmosić coś wiele razy lub poszarpać wiele rzeczy

1. popełnić wiele uczynków swawolnych; napłatać figli, napsocić;
2. naswawolić się - odczuć zmęczenie lub satysfakcję z popełnionych uczynków swawolnych, psot, figli

napiętnować coś; naznaczyć coś piętnem, stygmatem

maszyna do wstrzykiwania substancji do surowca mięsnego

bycie osobą w wieku dojrzewania, mającą kilkanaście lat

uczestniczący w wytwarzaniu nasienia w organizmie samca; nasieniodajny

uczestniczący w wytwarzaniu nasienia w organizmie samca

zdolność do występowania czegoś w czasie lub przestrzeni zaraz po czymś; następstwo

doktryna polityczna rewolucji republikańskiej w Egipcie z 1952 roku wprowadzona w życie przez rząd z Gamelem Abdelem Naserem jako premierem

rodzaj krótkiej, szerokiej narty, przymocowanej do rolek, służącej do jazdy na jednej nodze

wzmacniać ściany zbiorników wodnych lub brzegi rzek, morza itp.; cembrować

wzmacniać ściany zbiorników wodnych lub brzegi rzek, morza itp.; ocembrowywać

umacniać, obmurowywać brzeg morza, rzeki, wykopu, studni itp.

nazwisko

nazwisko

urządzenie mierzące poziom zawartości alkoholu we krwi; alkotest, alkometr, alkomat

[czytaj: barak] obce imię męskie

1. niecierpliwa, pilna np. sprawa
2. kobieta cierpiąca na nikotynizm
3. np. przyprawa wywołująca ostrość w ustach

1. niecierpliwa, pilna np. sprawa
2. kobieta cierpiąca na nikotynizm
3. np. przyprawa wywołujaca ostrość w ustach

1. związany z trzonem, pochodzący od trzonu;
2. określenie rodzaju zębów stałych znajdujących się najbardziej z tyłu jamy ustnej

1. związany z trzonem, pochodzący od trzona;
2. określenie rodzaju zębów stałych znajdujących się najbardziej z tyłu jamy ustnej