SJP
*
SŁOWNIK SJP

X

Ostatnie znaczenia

# antyrządowość 2023-11-28 tevex

negatywne nastawienie do rządu (rady ministrów)

# fuga

1. szczelina między płytkami ceramicznymi, cegłami lub podobnymi materiałami, wypełniona zaprawą; spoina;
2. zaprawa do wypełniania fug - szczelin;
3. małe wgłębienie wzdłuż krawędzi deski, paneli podłogowej lub płyty kamiennej, na które nachodzi wypukłość dopasowanej do niej innej deski, paneli lub płyty;
4. instrumentalny lub wokalny utwór muzyczny, w którym poszczególne głosy kolejno podejmują temat;
5. samochód typu Nissan Fuga;
6. przestarzale: reakcja ucieczkowa na przykre bodźce

1. utwór muzyczny; forma polifoniczna
2. spoina
3. dysocjacyjne zaburzenie nerwicowe; zanik pamięci

# sterydowiec 2023-11-27

potocznie: osoba zażywająca sterydy; sterydziarz

osoba zażywająca sterydy

# konopiowy

konopiany, konopny;
1. związany z konopiami - rośliną;
2. wykonany z konopi - włókna;
3. związany z konopiami - suszem otrzymywanym z liści;
4. mający kolor bladożółty, taki jak konopie (włókno)

# konopiany

konopny, konopiowy;
1. związany z konopiami - rośliną;
2. wykonany z konopi - włókna;
3. związany z konopiami - suszem otrzymywanym z liści;
4. mający kolor bladożółty, taki jak konopie (włókno)

otrzymany z konopi, wykonany z włókien konopi; konopny

# konopny

konopiany, konopiowy;
1. związany z konopiami - rośliną;
2. wykonany z konopi - włókna;
3. związany z konopiami - suszem otrzymywanym z liści;
4. mający kolor bladożółty, taki jak konopie (włókno)

1. otrzymany z konopi, wykonany z włókien konopi; konopiany;
2. o włosach: jasne, płowe

# nadobowiązkowość

1. cecha czegoś wykraczającego poza to, co należy do czyichś obowiązków;
2. cecha osoby podejmującej się czynności dodatkowych, nienależących do jej obowiązków

# ornamentalny

1. ornament; ornamentowy;
2. odnoszący się do ornamentyki w muzyce

# wrzodzieć

pokrywać się wrzodami

# lamington

biszkopt w kształcie prostopadłościanu, polany czekoladową masą i posypany wiórkami kokosowymi

# piknik

1. środowiskowo: sympatyk piłki nożnej, który na widowni tylko obserwuje grę i nie angażuje się w doping i sprawy klubowe; piknikowiec;
2. w psychologii: człowiek typu pyknicznego (otyły, średniego lub niskiego wzrostu, z krótkimi kończynami, grubą szyja i okrągłą twarzą, skłonny do zmian nastroju, towarzyski); pyknik; typ pykniczny

w psychologii: człowiek typu pyknicznego (otyły, średniego lub niskiego wzrostu, z krótkimi kończynami, grubą szyja i okrągłą twarzą, skłonny do zmian nastroju, towarzyski); pyknik; typ pykniczny

# poprawnościowy

1. związany z poprawnością językową; ortoepiczny;
2. związany ze zgodnością z obowiązującymi normami lub obyczajami

# splugawiać

plugawić;
1. okrywać hańbą, znieważać, pozbawiać godności nieprzyzwoitymi, niemoralnymi i budzącymi wstręt działaniami;
2. bezcześcić, profanować;
3. zanieczyszczać coś, powodując, że wywołuje to obrzydzenie; czynić plugawym

# plugawić

splugawiać;
1. okrywać hańbą, znieważać, pozbawiać godności nieprzyzwoitymi, niemoralnymi i budzącymi wstręt działaniami;
2. bezcześcić, profanować;
3. zanieczyszczać coś, powodując, że wywołuje to obrzydzenie; czynić plugawym

pozbawiać coś godności obraźliwym czynem lub słowem

# poobiedni

odbywający się po obiedzie

# polonijny

związany z Polakami mieszkającymi na stałe za granicą

# podoływać

radzić sobie z czymś, wykonywać coś, pokonując trudności

# podoływać

dawniej, dziś gwarowo: zwyciężać, pokonywać

1. radzić sobie z czymś, potrafić coś zrobić;
2. dawniej, dziś gwarowo: zwyciężać, pokonywać

# pokapywać

kapać wolno, od czasu do czasu

# grzybowy

1. grzyb; grzybny, grzybi;
2. związany z działaniem grzybów - organizmów żywych pasożytujących na innych organizmach

przymiotnik od: grzyb

# grzybny

1. grzyb; grzybowy, grzybi;
2. obfitujący w grzyby; grzybodajny;
3. powstały w wyniku narastania grzyba - organizmu żywego pasożytującego na innych organizmach

obfitujący w grzyby, np. grzybny las

# pomagaczka

potocznie: kobieta, która komuś pomaga; pomocniczka, pomocnica, pomagierka

# bezczelnik

przestarzale: osoba bezczelna, impertynent; bezczel

dawniej: człowiek bezczelny

# bezczel

potocznie: osoba bezczelna, impertynent; bezczelnik

potocznie: osoba bezczelna, impertynent

# kolesiówka

kolesiówa; potocznie:
1. koleżanka, kompanka;
2. bliżej nieznana kobieta; gościówa, babka, facetka

# kolesiówa

kolesiówka; potocznie:
1. koleżanka, kompanka;
2. bliżej nieznana kobieta; gościówa, babka, facetka

koleś

# typiara

potocznie: bliżej nieznana kobieta; kolesiówa, kolesiówka, gościówa, babka, facetka

potocznie: bliżej nieznana kobieta; gościówa, babka, facetka

# ukrainny

przestarzale: ukraiński

# naiwniara

potocznie: kobieta łatwowierna i prostoduszna; naiwniaczka

# naiwniaczka

potocznie: kobieta łatwowierna i prostoduszna; naiwniara

# czili

chili, chilli, chile;
1. ogół gatunków papryki, których owoce mają bardzo ostry smak;
2. owoc czili - rośliny;
3. przyprawa ze sproszkowanych owoców czili - rośliny;
4. ostry sos z dodatkiem czili - przyprawy lub strączków rośliny

# chilli

[czytaj: czili] chili, czili, chile;
1. ogół gatunków papryki, których owoce mają bardzo ostry smak;
2. owoc chilli - rośliny;
3. przyprawa ze sproszkowanych owoców chilli - rośliny;
4. ostry sos z dodatkiem chilli - przyprawy lub strączków rośliny

[czytaj: czili] chile, chili;
1. papryka chile - jadalny owoc różnych gatunków papryk o ostrym smaku, zawierających kapsaicynę, np. cayenne, tabasco, habanero; papryka ostra;
2. ostra przyprawa otrzymywana z wysuszonych owoców różnych gatunków papryk o ostrym smaku, zawierających kapsaicynę, np. cayenne, tabasco, habanero;
3. ostry sos z dodatkiem tej przyprawy, podawany do potraw mięsnych

# chili

[czytaj: czili] chilli, czili, chile;
1. ogół gatunków papryki, których owoce mają bardzo ostry smak;
2. owoc chili - rośliny;
3. przyprawa ze sproszkowanych owoców chili - rośliny;
4. ostry sos z dodatkiem chili - przyprawy lub strączków rośliny

[czytaj: czili] chile, chilli;
1. papryka chile - jadalny owoc różnych gatunków papryk o ostrym smaku, zawierających kapsaicynę, np. cayenne, tabasco, habanero; papryka ostra;
2. ostra przyprawa otrzymywana z wysuszonych owoców różnych gatunków papryk o ostrym smaku, zawierających kapsaicynę, np. cayenne, tabasco, habanero;
3. ostry sos z dodatkiem tej przyprawy, podawany do potraw mięsnych

# chile

[czytaj: czile] chili, chilli, czili; rzadko:
1. ogół gatunków papryki, których owoce mają bardzo ostry smak;
2. owoc chile - rośliny;
3. przyprawa ze sproszkowanych owoców chile - rośliny;
4. ostry sos z dodatkiem chile - przyprawy lub strączków rośliny

[czytaj: czile] chili, chilli; rzadko:
1. papryka chile - jadalny owoc różnych gatunków papryk o ostrym smaku, zawierających kapsaicynę, np. cayenne, tabasco, habanero; papryka ostra;
2. ostra przyprawa otrzymywana z wysuszonych owoców różnych gatunków papryk o ostrym smaku, zawierających kapsaicynę, np. cayenne, tabasco, habanero;
3. ostry sos z dodatkiem tej przyprawy, podawany do potraw mięsnych

# picz

picza, pinda; wulgarnie:
1. srom;
2. wyzwisko stosowane do kobiety

# pinda

picz, picza; wulgarnie:
1. srom;
2. wyzwisko stosowane do kobiety

wulgarnie:
a) srom kobiecy
b) pogardliwe wyzwisko stosowane do kobiety

# picza

picz, pinda; wulgarnie:
1. srom;
2. wyzwisko stosowane do kobiety

wulgarne określenie sromu

# hopek

1. przeszkoda wybijająca w powietrze lub nierówność trasy pomagająca w wykonaniu skoku na pojeździe; hopa, hopka;
2. potocznie: podskok

# hopa

przeszkoda wybijająca w powietrze lub nierówność trasy pomagająca w wykonaniu skoku na pojeździe; hopka, hopek

przeszkoda wybijająca w powietrze lub nierówność trasy pomagająca w wykonaniu skoku na pojeździe; hopka

# hopka

przeszkoda wybijająca w powietrze lub nierówność trasy pomagająca w wykonaniu skoku na pojeździe; hopa, hopek

przeszkoda wybijająca w powietrze lub nierówność trasy pomagająca w wykonaniu skoku na pojeździe; hopa

# zmaskulinizować

1. nadać cechy męskie;
2. zwiększyć znaczenie i udział mężczyzn w stosunku do udziału kobiet;
3. utworzyć nazwę osobową wskazującą na rodzaj męski

# maskulinizować

1. nadawać cechy męskie;
2. zwiększać znaczenie i udział mężczyzn w stosunku do udziału kobiet;
3. tworzyć nazwę osobową wskazującą na rodzaj męski

# mordoklejek

potocznie: cukierek o miękkiej, ciągliwej konsystencji; ciągutek, ciągutka, mordoklejka

# mordoklejka

potocznie: cukierek o miękkiej, ciągliwej konsystencji; ciągutek, ciągutka, mordoklejek

potocznie: lepki, ciągnący się cukierek; najczęściej irys lub krówka ciągutka

# ciągutek

potocznie: cukierek o miękkiej, ciągliwej konsystencji; ciągutka, mordoklejka, mordoklejek

# ciągutka

potocznie: cukierek o miękkiej, ciągliwej konsystencji; ciągutek, mordoklejka, mordoklejek

cukierek mleczny o ciągliwej konsystencji

# kocica

1. samica kota domowego; kotka;
2. samica kota - dużego drapieżnika;
3. samica zająca; zajęczyca;
4. atrakcyjna kobieta zachowująca się prowokacyjnie wobec mężczyzn; kociczka, koteczka

1. samica kota;
2. samica zająca;
3. potocznie: atrakcyjna kobieta zachowująca się prowokacyjnie wobec mężczyzn; kociczka

# zajęczyca

samica zająca; kocica

samica zająca

# schmeisser maf

[czytaj: szmajser] potocznie: niemiecki pistolet maszynowy MP 40; szmajser

[czytaj: szmajser] potocznie: niemiecki pistolet maszynowy MP 40; schmajser

# opuszek 2023-11-26 tevex

opuszka;
1. wypukła, końcowa część palca u ludzi i łap niektórych zwierząt;
2. okrągła wypukłość w niektórych narządach ciała

# opuszka

opuszek;
1. wypukła, końcowa część palca u ludzi i łap niektórych zwierząt;
2. okrągła wypukłość w niektórych narządach ciała

wypukła, końcowa część palca

# szmajser 2023-11-25

potocznie: niemiecki pistolet maszynowy MP 40; schmeisser

niemiecki pistolet maszynowy, używany podczas drugiej wojny światowej

# luger

potocznie: niemiecki pistolet samopowtarzalny opracowany przez Georga Lugera na przełomie XIX i XX w.; parabellum, parabelka

typ pistoletu samopowtarzalnego niemieckiej produkcji; potocznie nazywany parabellum

# parabelka

potocznie: niemiecki pistolet samopowtarzalny opracowany przez Georga Lugera na przełomie XIX i XX w.; parabellum, luger

potocznie: rodzaj krótkiej broni palnej, niemiecki ośmiostrzałowy pistolet samopowtarzalny kalibru 9 mm, charakteryzujący się oryginalną konstrukcją zamka; parabellum

# parabellum

1. niemiecki pistolet samopowtarzalny opracowany przez Georga Lugera na przełomie XIX i XX w.; parabelka, luger;
2. niemiecki karabin maszynowy używany na sterowcach i samolotach w czasie I wojny światowej

rodzaj krótkiej broni palnej, niemiecki ośmiostrzałowy pistolet samopowtarzalny kalibru 9 mm, charakteryzujący się oryginalną konstrukcją zamka; parabelka

# walther

[czytaj: wolter] niemiecki pistolet lub karabin wyborowy firmy Walther

[czytaj: wolter] niemiecki pistolet samopowtarzalny

# empi

środowiskowo: pistolet maszynowy; peem

(z niemieckiego: Maschinen Pistole) pistolet maszynowy

# peem

środowiskowo: pistolet maszynowy; empi

pistolet maszynowy

# disować 2023-11-18 maf

dissować; środowiskowo:
1. obrażać, poniżać;
2. wykonywać lub nagrywać piosenkę ukazującą negatywne cechy jakiejś osoby

dissować; środowiskowo:
1. obrażać, poniżać; 1. wykonywać lub nagrywać piosenkę ukazującą negatywne cechy jakiejś osoby

# Kazimierzów 2023-11-12

nazwa kilku wsi w Polsce

# fibromialgia 2023-11-09

choroba charakteryzująca się uporczywymi bólami mięśniowo-stawowymi oraz występowaniem charakterystycznych punktów wrażliwych na ucisk; tendomiopatia, reumatyzm tkanek miękkich

choroba charakteryzująca się uporczywymi mięśniowo-stawowymi oraz występowaniem charakterystycznych punktów wrażliwych na ucisk; tendomiopatia, reumatyzm tkanek miękkich

# spaliniak 2023-11-07

potocznie: pojazd napędzany silnikiem spalinowym

# półszorek 2023-11-05 tevex

rodzaj dawnej uprzęży używanej w transporcie lżejszym

# Antiochijka

mieszkanka Antiochii (księstwa)

# żółtnica 2023-11-03 maf

niewielkie, cierniste drzewo z rodziny morwowatych pochodzące z południa Ameryki Południowej, owoce podobne do pomarańczy; maklura

1. jednoroczna roślina z rodziny astrowatych pochodząca z Ameryki Południowej; w Polsce pospolity chwast ogrodowy i polny;
2. niewielkie, cierniste drzewo z rodziny morwowatych pochodzące z południa Ameryki Południowej, owoce podobne do pomarańczy; maklura

# telestych 2023-10-23

wiersz, w którym ostatnie litery poszczególnych wersów układają się w wyraz bądź układ wyrazów

wiersz, w którym ostatnie litery poszczególnych wersów układają się w wyraz, bądź układ wyrazów

# neosędzia 2023-10-21

sędzia powołany przez upolitycznioną Krajową Radę Sądownictwa (po reformie z 2017)

# bajlando 2023-10-14

potocznie:
1. dobra zabawa, impreza, czas
2. wyraz zadowolenia

# haczka 2023-10-13

regionalnie: motyka

# Olszówka 2023-10-11

nazwisko

# olszówka

trujący grzyb z rodziny krowiakowatych

grzyb jadalny z rodziny krowiakowatych

# szorek 2023-08-28

(zwykle w liczbie mnogiej)
1. zdrobnienie od: szor (rodzaj końskiej uprzęży);
2. szelka używana do prowadzenia psa na smyczy bez obroży

(zwykle w liczbie mnogiej)
1. zdrobnienie od: szor (rodzaj końskiej uprzęży);
2. szelka używana do prowadzenia psa na smyczy bez obrożny

# prawiczek 2023-08-24

1. mężczyzna, który nie miał nigdy stosunku płciowego;
2. naiwny, niewyrobiony młody mężczyzna

1. mężczyzna, który nie miał jeszcze stosunku płciowego;
2. naiwny, niewyrobiony młody mężczyzna

# napastnik

1. ktoś kto napada, dokonuje zbrojnej napaści;
2. piłkarz grający w ataku

1. ktoś kto napada, dokonuje zbrojnej napaści;
2. gracz z drużyny piłki nożnej

# Pribałtika

pejoratywnie: określenie regionu Europy obejmującego kraje nadbałtyckie (Litwę, Łotwę i Estonię), używane w kontekście historycznych związków z Rosją lub Związkiem Radzieckim; Pribałtyka

pejoratywnie: region Europy, w którym znajdują się kraje nadbałtyckie wywodzące się z języka rosyjskiego; Pribałtyka

# Pribałtyka

pejoratywnie: określenie regionu Europy obejmującego kraje nadbałtyckie (Litwę, Łotwę i Estonię), używane w kontekście historycznych związków z Rosją lub Związkiem Radzieckim; Pribałtika

pejoratywnie: region Europy, w którym znajdują się kraje nadbałtyckie wywodzące się z języka rosyjskiego; Pribałtika

# komisarz 2023-07-31

1. urzędnik powołany do pełnienia określonej funkcji lub realizacji misji, często mający specjalne kompetencje;
2. stopień oficerski w policji;
3. oficer mający ten stopień;
4. pełnomocnik dyplomatyczny niektórych państw w krajach lub terytoriach niemających pełnej suwerenności;
5. osoba wyznaczona do czasowego pełnienia funkcji obieralnej;
6. w ZSRR do 1946 roku: członek rządu kierujący komisariatem ludowym; minister

1. urzędnik powołany do pełnienia określonej funkcji lub realizacji misji, często mający specjalne kompetencje;
2. stopień oficerski w policji;
3. oficer mający ten stopień;
4. pełnomocnik dyplomatyczny niektórych państw w krajach lub terytoriach niemających pełnej suwerenności;
5. osoba wyznaczona do czasowego pełnienia funkcji obieralnej;
6. w ZSRR do 1946 roku: członek rządu stojący kierujący komisariatem ludowym; minister

# pantomogram 2023-07-13

zdjęcie panoramiczne ukazujące całą szczękę i żuchwę jednocześnie

# konceptualny 2023-07-12

1. książkowo: dotyczący pojęć, koncepcji;
2. odnoszący się do konceptualizmu jako teorii filozoficznej lub kierunku w sztuce

1. książkowo: dotyczący pojęć, koncepcji;
2. odnoszący się do konceptualizmu jako teorii filozoficznej lub kierunku sztuce

# sten 2023-07-10

1. jednostka siły równa 1000 niutonów;
2. brytyjski pistolet maszynowy z czasów drugiej wojny światowej, mający charakterystyczny magazynek z boku broni

1. brytyjski pistolet maszynowy z czasów drugiej wojny światowej, mający charakterystyczny magazynek z boku broni;
2. jednostka siły równa 1000 niutonów

# babkówka 2023-07-08

niedźwiedziówka babkówka - gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych

niedźwiedzica babkówka - gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych

# szczep 2023-07-06

1. mała grupa ludzi, których łączy wspólny język, tradycja, obyczaje i zamieszkiwany teren; często utożsamiana z plemieniem, od którego różni się brakiem wspólnego przodka;
2. w biologii: grupa organizmów mająca wspólne pochodzenie;
3. w mikrobiologii: hodowla drobnoustrojów otrzymana w wyniku rozmnożenia jednego organizmu;
4. młode drzewko lub krzew otrzymane w wyniku szczepienia;
5. zespół drużyn harcerskich działających na określonym terenie, np. w szkole;
6. dawniej: dom, ród, rodzina, dynastia

1. mała grupa ludzi, których łączy wspólny język, tradycja, obyczaje i zamieszkiwany teren; często utożsamiana z plemieniem, od którego różni się brakiem wspólnego przodka;
2. w biologii: grupa organizmów mająca spólne pochodzenie;
3. w mikrobiologii: hodowla drobnoustrojów otrzymana w wyniku rozmnożenia jednego organizmu;
4. młode drzewko lub krzew otrzymane w wyniku szczepienia;
5. zespół drużyn harcerskich działających na określonym terenie, np. w szkole;
6. dawniej: dom, ród, rodzina, dynastia

# templatka 2023-07-02

potocznie: gotowy wzór lub szablon do czegoś

# Tuwim 2023-05-09

nazwisko

nazwisko, np.
1. Julian Tuwim (1894-1953), brat Ireny, poeta;
2. Irena Tuwim (1900-87), siostra Juliana, poetka

# hubiak 2023-05-02

hubiak pospolity - gatunek grzyba z rodziny żagwiowatych

# skitrać 2023-04-30 tevex

potocznie: schować, ukryć

# kitrać

potocznie: chować, trzymać coś w ukryciu

# ultrapanoramiczny 2023-04-26

charakteryzujący się proporcją ekranu 21:9

# mitomania

skłonność do zmyślania, opowiadania kłamliwych historii; mitomaństwo

skłonność do opowiadania wymyślonych, niesamowitych historii na swój temat

# mitomaństwo

skłonność do zmyślania, opowiadania kłamliwych historii; mitomania

skłonność do opowiadania wymyślonych, niesamowitych historii na swój temat; mitomania

# wycieczkowiec

przestarzale: uczestnik wycieczki turystycznej; wycieczkowicz

# wycieczkowiec

statek do przewozu turystów; statek wycieczkowy

# współodkryć

odkryć coś razem z kimś innym

# przodostopie

przednia część stopy od stawów stępowo-śródstopnych do końca palców

# tyłostopie

tylna część stopy

# śródstopie

środkowa część stopy między stępem a palcami

# mikrokawalerka

kawalerka o powierzchni poniżej 25 metrów kwadratowych

kawalerka o powierzchni do 20 metrów kwadratowych

# porniak

1. potocznie: film pornograficzny lub wydawnictwo pornograficzne; pornol, pornos, pornus, pornuch;
2. dawniej: rodzaj wonnej żywicy, używanej do kadzenia

dawniej: rodzaj wonnej żywicy, używanej do kadzenia

# pulman maf

1. wagon sypialny;
2. autokar z rozkładanymi fotelami, telewizorem itp., kursujący na długich trasach

1. wagon sypialny;
2. autokar z rozkładanymi fotelami, telewizorem, fotelami itp., kursujący na długich trasach

# krzywka 2023-04-24 tevex

1. przyrząd do wykreślania linii krzywych; krzywik;
2. element mechaniczny umożliwiający zmianę położenia jednej części konstrukcji względem pozostałych;
3. zakrzywiona rura do łączenia innych rur; kolanko, kolano

1. szablon do wykreślenia linii krzywych w rysunku technicznym; krzywik;
2. element mechaniczny, którego krzywizna umożliwia przetworzenie jego ruchu obrotowego w ruch posuwisty innego elementu

następne >